Pytanie: Czym jest monofizytyzm? Czym jest eutychianizm?
Odpowiedź:
Monofizytyzm jest błędnym lub heretyckim poglądem dotyczącym natury Jezusa Chrystusa. Dwie monofizyckie szkoły myślenia to eutychianizm i apollinarianizm. Monofizytyzm nauczał, że Chrystus ma jedną naturę - boską - a nie dwie. Eutychianizm nauczał w szczególności, że boska natura Chrystusa była tak zmieszana z Jego ludzką naturą, że w rzeczywistości nie był On w pełni człowiekiem i nie był w pełni Bogiem. Eutychianizm i monofizytyzm zaprzeczają biblijnemu nauczaniu o unii hipostatycznej, zgodnie z którym dwie natury Chrystusa są zjednoczone, ale odrębne. Eutychianie podążali za nauczaniem Eutychesa (378- 452), pochodzącego z V wieku przywódcy klasztoru w Konstantynopolu; słowo monofizytyzm pochodzi od greckiego słowa oznaczającego "jedną naturę".
Eutychianizm rozwinął się w V wieku jako odpowiedź na nestorianizm, który nauczał, że Chrystus ma dwie odrębne natury, co skutkuje dwiema różnymi osobami przebywającymi w tym samym ciele. Eutyches posunął się jednak za daleko w swoim odpieraniu Nestoriusza i ostatecznie nauczał również herezji. Eutyches powiedział, że człowieczeństwo Jezusa zostało zasadniczo rozpuszczone lub zatarte przez Jego boską naturę, opisując ją jako "rozpuszczoną jak kropla miodu w morzu". Analogią, która może pomóc wyjaśnić, co Eutyches miał na myśli, jest kropla atramentu wlana do szklanki wody. Rezultatem jest mieszanina, która nie jest czystą wodą ani czystym atramentem. Zamiast tego jest to trzecia substancja, mieszanina tych dwóch, w której zarówno atrament, jak i woda zostały w jakiś sposób zmienione. W istocie tego właśnie nauczał Eutyches o naturach Chrystusa. Wierzył, że ludzka natura Chrystusa została wchłonięta przez Jego boską naturę w taki sposób, że obie natury zostały w pewnym stopniu zmienione, co doprowadziło do powstania trzeciej natury.
Monofizytyzm, w tym eutychianizm, był bardziej wpływowy w Kościele Wschodnim niż na Zachodzie. Nauczanie to zostało odrzucone na Soborze Chalcedońskim w 451 r. po Chr., ale w pewnym momencie pod koniec V wieku patriarcha Wschodniego Kościoła Prawosławnego starał się pogodzić monofizytyzm z ortodoksyjnym nauczaniem. Nie udało się osiągnąć porozumienia, a monofizyci zostali ostatecznie ekskomunikowani. Monofizytyzm był jednak nadal powszechnie akceptowany w Antiochii Syryjskiej, Jerozolimie i Aleksandrii w Egipcie.
Później niektórzy ludzie zaproponowali kompromis między monofizytyzmem a teologią ortodoksyjną, zwany monoteletyzmem (od greckiego słowa oznaczającego "jedną wolę"). Propagatorzy monoteletyzmu twierdzili, że Chrystus miał dwie natury, ale miał tylko jedną (boską) wolę. To zaprzeczenie ludzkiej woli Jezusa ignorowało oświadczenie samego Jezusa w Ew. Łukasza 22.42, a kompromis nie powiódł się, ponieważ został odrzucony przez obie strony. Monofizyci odmówili przyjęcia doktryny o dwóch naturach Chrystusa, a sam monoteletyzm został uznany za herezję przez Trzeci Sobór Konstantynopolitański (680- 681).
Niektóre kościoły nauczają dziś czegoś, co można uznać za zmodyfikowaną formę monofizytyzmu, zwaną miafizytyzmem lub henofizytyzmem. Miafizytyzm naucza, że Chrystus ma jedną naturę, ale ta jedna natura składa się z dwóch natur, zjednoczonych w jedną "bez zmieszania, bez pomieszania i bez zmiany" (z Koptyjskiej Boskiej Liturgii). Wschodnie kościoły prawosławne, w tym Koptyjski Kościół Prawosławny, wyznają doktrynę miafizyczną lub niechalcedońską.
Wspólnym błędem monofizytyzmu i eutychianizmu jest nauczanie, że Chrystus miał tylko jedną naturę. Doktryna o naturze Chrystusa ma kluczowe znaczenie, jeśli chodzi o odkupienie. Gdyby Jezus nie był prawdziwie i w pełni człowiekiem, nie mógłby być prawdziwym zastępcą ludzkości; gdyby nie był prawdziwie i w pełni Bogiem, Jego śmierć nie mogłaby zadośćuczynić za nasze grzechy.
