Odpowiedź:
Ataki terrorystyczne na Izrael przeprowadzone przez Hamas 7 października 2023 r. doprowadziły do masowej inwazji Izraela na Strefę Gazy. Wydarzenia te sprawiły, że szerszy konflikt arabsko-izraelski znalazł się pod większą uwagą - o ile w ogóle możliwe było zwrócenie na niego większej uwagi. W związku z tymi incydentami propalestyńskie grupy, wiece i protesty czasami używały wyrażenia od rzeki do morza. Można to połączyć z hasłem Palestyna będzie wolna.
Terytorium Izraela jest ograniczone Morzem Śródziemnym na zachodzie i rzeką Jordan na wschodzie. Niektórzy interpretują słowa od rzeki do morza jako wezwanie do pokoju i równych praw dla Palestyńczyków. Dla innych jedyną rzeczą, o której myślą, gdy słyszą od rzeki do morza, jest ludobójcze wymordowanie każdego Żyda okupującego obecnie naród palestyński.
Powszechne użycie języka nie zawsze jest zgodne ze ścisłymi definicjami; slogany są szczególnie podatne na nadinterpretację. Niezależnie jednak od dobrych intencji, od rzeki do morza kojarzy się z głęboko antysemickimi ideałami. W rezultacie wyznawcy Chrystusa nie powinni używać tego wyrażenia. Jednocześnie chrześcijanie powinni być łaskawi, odpowiadając tym, którzy je powtarzają (Filipian 4:5), nie zakładając antysemickich i/lub ludobójczych intencji.
Wyrażenie "od rzeki do morza" stało się popularne w latach poprzedzających wojnę sześciodniową. Teoretycznie był to okrzyk bojowy wśród Arabów, którzy czuli się zdominowani przez narody Bliskiego Wschodu, takie jak Jordania i Izrael. Nie było ono jednak używane w politycznej próżni, ani nie zawsze wypowiadane w pozytywnych intencjach. Narody arabskie otaczające Izrael w latach 60. otwarcie wzywały do jego unicestwienia. Wiele grup i rządów nadal to robi. Od rzeki do morza było używane jako hasło do całkowitego unicestwienia Izraela przez grupy terrorystyczne, takie jak Hamas i Islamski Dżihad.
Użycie tego wyrażenia jest prowokacyjne. Obecny kryzys potęguje uczucia po obu stronach tej kwestii. Kontekst jest kluczowy dla zrozumienia każdej kombinacji słów. Możliwe jest, że ktoś użyje wyrażenia od rzeki do morza bez złych intencji. Samo mówienie, pisanie lub skandowanie tego wyrażenia nie dowodzi, że dana osoba jest antysemitą. Ani też każde możliwe odniesienie do mórz lub rzek nie jest odniesieniem do ludobójstwa. Jednak zdrowy rozsądek sprawia, że nie można ignorować historycznego kontekstu, w którym istnieje Izrael i w którym użyto wyrażenia od rzeki do morza.
Jako analogię rozważmy przykład ze współczesnej kultury zachodniej: wyrażenie "czarne życie ma znaczenie". Ten konkretny zestaw słów jest związany z ruchem politycznym i społecznym. Niezależnie od tego, czy ktoś zgadza się z tą ideologią, czy nie, użycie tego wyrażenia lub jego oczywistych wariantów przywołuje te idee. Dzieje się tak niezależnie od intencji mówiącego. To samo dotyczy innych zwrotów, takich jak nie mogę oddychać, ręce do góry, nie strzelaj itp. W 1995, a nawet 2012 roku, te zwroty nie przywoływałyby na myśl tych samych idei, co teraz. Dziś mają one znaczenie polityczne i rasowe. Naiwność to jedno, ale celowe używanie zwrotów przy jednoczesnym odrzuceniu ich konotacji przynosi efekt przeciwny do zamierzonego.
Możliwe, że niektórzy ludzie - być może nawet większość - po prostu papugują wyrażenie od rzeki do morza, nie wiedząc nic o jego historii ani zastosowaniu. Inni mogą rozumieć kontrowersje, ale szczerze trzymają się wyidealizowanego znaczenia tego wyrażenia. Niestety, dla niektórych wyrażenie to jest używane w nadziei na wymazanie Żydów z tego regionu. W odpowiedzi na "od rzeki do morza", zamiast dolewać oliwy do ognia (Rzymian 12:18), wierzący powinni mówić prawdę w miłości (Efezjan 4:15), nie osądzając nikogo na podstawie pierwszego wrażenia (1 Samuela 16:7; Jana 7:24; Przysłów 18:13, 17).
