Pytanie
Czym jest stoicyzm? Czego nauczali greccy stoicy?
Odpowiedź
Stoicyzm jest jedną z wielu starożytnych filozofii greckich. Gdy Paweł przebywał w Atenach, grupa stoików spotkała się z nim i zaangażowała go w debatę (Dz 17:18), która rozpoczęła się na rynku i była kontynuowana na Areopagu. Przemawiając do stoików i innych filozofów zgromadzonych na Wzgórzu Marsowym, Paweł przedstawił ewangelię i wspomniał o ateńskim ołtarzu "nieznanego boga" jako dowód ich duchowej ignorancji.
Stoicyzm, który kładzie nacisk na racjonalizm i logikę, jest powszechnie uważany za przeciwieństwo epikureizmu, który jest postrzegany jako promujący uczucia i komfort. Wiele osób uważa, że epikureizm polega na czerpaniu przyjemności z życia, podczas gdy stoicyzm polega na odrzucaniu przyjemności. Pogląd ten jest nadmiernie uproszczony aż do nieścisłości. W rzeczywistości epikureizm uczy układania życia w taki sposób, aby było ono całkowicie wolne od stresu - w tym stresu spowodowanego nadmiernym pobłażaniem sobie i poszukiwaniem przyjemności. Prawdziwy stoicyzm mówi, aby dostosować swoje oczekiwania do logosu - naturalnego prawa kosmosu - i nie martwić się o resztę.
Stoicyzm był po raz pierwszy nauczany przez Zenona około 300 r. p.n.e. w stoa poikile (malowana kolumnada) na agorze w Atenach. Filozofia ta składa się z trzech dyscyplin. Filozoficzną podstawą stoicyzmu jest fizyka, czyli świat przyrody. Stoicyzm naucza materializmu - że całe stworzenie składa się z rzeczy materialnych, w tym boga/logosu i ludzkich dusz (które są zrobione z ognia). Kiedy nasze pięć zmysłów wchodzi w interakcję z innymi obiektami materialnymi, ich rzeczywistość jest nam narzucana. Możemy jednak dokładnie zinterpretować te doznania tylko poprzez logos, który określa, jak działa świat. Wszystkie nasze oceny, niezależnie od tego, czy dotyczą temperatury napoju, czy poczucia zbliżającej się zagłady, są trafne tylko wtedy, gdy jesteśmy w zgodzie z logosem. Etyka - sposób, w jaki powinniśmy działać - opiera się na logosie. Według stoicyzmu, im bliżej jesteśmy logosu, tym bardziej etycznie będziemy postępować.
Stoicyzm mówi, że dostosowanie percepcji do logosu jest podróżą. Ktoś, kto jest całkowicie niedojrzały w sposobie działania logosu, działa impulsywnie i z pasją (apetytem i/lub strachem). Jego reakcje na siły zewnętrzne są tak niedoinformowane przez rozum, że w rzeczywistości ograniczają jego zdolność do dokonywania wyborów w przyszłości - jak człowiek, który wpada w gniew, zabija i zostaje uwięziony. To właśnie ten dystans i preferencja dla decyzji opartych na rozumowaniu sprawiają, że stoik ma reputację tłumiącego uczucia. Dojrzewając do logosu, człowiek zdaje sobie sprawę, że wszystko, co jest dla niego zewnętrzne, jest neutralne; to oikeion. Pieniądze, dom, towarzystwo, a czasem nawet życie są neutralne. Istnieją różne stopnie oikeion. Ogólnie rzecz biorąc, życie jest lepsze od śmierci. Ale gdyby życie było sprzeczne z logosem, śmierć byłaby lepsza.
Ostatnim etapem stoicyzmu jest mędrzec. Mędrzec jest całkowicie rządzony przez logos. Jego decyzje są zawsze logiczne i nigdy nie jest tak porywczy, że nie może przemyśleć rzeczy, aby dokonać najlepszego wyboru. Doświadcza radości, czujności i pragnienia, ale nie jest kontrolowany przez swoje emocje ani przez działania świata zewnętrznego. Pomyśl o postaci Spocka w Star Trek jako o osobie wyszkolonej w filozofii stoickiej.
Jednym z obszarów, w którym stoicyzm jest sprzeczny z chrześcijaństwem, jest fizyka; cały stoicki bóg jest błędny. Stoicyzm naucza pewnego rodzaju panteizmu - że bóg jest nie tylko logosem, ale logos jest bogiem. Powodem, dla którego logos panuje w kosmosie, jest to, że jest we wszystkim i jest częścią wszystkiego.
Części stoicyzmu można jednak odnieść do chrześcijaństwa - w rzeczywistości Jan nazywa Jezusa "Logosem" w Ewangelii Jana 1, gdzie tytuł ten tłumaczy się jako "Słowo". Psalm 119 jest pełen wersetów wyjaśniających radość płynącą z przestrzegania Bożego prawa. To prawda, że etyka opiera się na Bożym charakterze. Ale jest jedna wielka różnica: logos nie jest apatyczną, materialną siłą, która zarządza działaniem wszechświata. Logos jest kochającą Osobą, która wchodzi w interakcję z naszym życiem i odpowiada na nasze potrzeby.
Podczas gdy epikurejczycy dyskutują i debatują tylko tyle, ile potrzebują, aby zrozumieć, w co wierzą, stoicy nieustannie medytują. Aby właściwie reagować na świat, stoicy rozważają różne scenariusze i zastanawiają się, jaka powinna być właściwa reakcja. Biblia naucza, że powinniśmy medytować nad Słowem Bożym (Psalm 1:2). Stoicka tradycja medytacji jest pod pewnymi względami podobna do tego, co nazywamy indukcyjnym studiowaniem Biblii - poznaj prawo, odkryj, co ono oznacza, zastosuj je w swoich działaniach.
Stoicyzm w niektórych przypadkach natknął się na prawdę. Nie przywiązuj się do rzeczy tego świata. Wiedz, że Boży punkt widzenia jest prawdą, a nasz może być zniekształcony. Działaj w rozsądny sposób, opierając się na prawdzie logosu, a nie na impulsywnych namiętnościach. Chrześcijanie otrzymali Ducha Prawdy. Rozumiemy, że "dostosowanie się" do logosu nie pochodzi z głębszego, bardziej rozsądnego zrozumienia świata naturalnego; sprawiedliwość pochodzi raczej z relacji z Bogiem przez Chrystusa, prawdziwego Logosu. Bóg nie jest bezosobową, nieruchomą siłą; jest kochającym, troskliwym Jezusem, który wszedł do naszego świata, poświęcił się za nas i zmartwychwstał. Kiedy Paweł mówił o zmartwychwstaniu na Wzgórzu Marsowym, jego przemówienie zostało przerwane przez tamtejszych filozofów, a "niektórzy z nich szydzili" (Dz 17:32). Jednak inni "stali się naśladowcami Pawła i uwierzyli" (werset 34). Oby jeszcze wielu stoików odnalazło Zbawiciela.
English
Czym jest stoicyzm? Czego nauczali greccy stoicy?
