Pytanie
Czym jest tomizm?
Odpowiedź
Tomizm to system filozoficzny opracowany przez Tomasza z Akwinu, katolickiego uczonego. Akwinata zharmonizował filozofię Arystotelesa z teologią chrześcijańską, tworząc system, który stał się jednym z najbardziej wpływowych w historii. Filozofia Akwinaty była popularna za jego życia. Po jego śmierci niewielka mniejszość katolickich przywódców potępiła jego nauki jako herezję. Ich wysiłki zmniejszyły popularność jego dzieła, ale tylko tymczasowo.
W odpowiedzi na reformację Kościół katolicki mocno poparł prace Akwinaty, w tym tomizm, podnosząc go do rangi drugiej po samej Biblii. Inne systemy filozoficzne nie zgadzają się dziś z tomizmem w wielu kwestiach, ale tomizm pozostaje dominującym światopoglądem filozoficznym.
Tomizm jest silnie zakorzeniony w rozumie, szczególnie w opozycji do "ślepej wiary". Uznaje prawa niesprzeczności i przyczynowości za fundamentalne zasady rzeczywistości. Według tomizmu, większość natury i teologii można poznać poprzez obserwację i rozum. To, co może być poznane przez rozum, powinno być odpowiednio wykorzystane do osądzenia tego, co jest znane tylko przez wiarę. Tomizm uznaje jednak, że pewne prawdy można poznać jedynie dzięki specjalnemu objawieniu.
Tomizm jest również empirystyczny, co oznacza, że naucza, iż obserwacje i doświadczenia są niezbędne dla wiedzy. Twierdzi, że nie możemy argumentować za istnieniem Boga na podstawie bezpośredniego doświadczenia; możemy jedynie argumentować za Bogiem, interpretując to, co widzimy, czujemy i rozumiemy. Filozofia ta odrzuca racjonalistyczne twierdzenie, że czysta logika lub rozumowanie - bez żadnych obserwacji lub danych empirycznych - mogą być wykorzystane do wyciągnięcia wiarygodnych wniosków.
Tomizm podchodzi również do wiedzy o Bogu poprzez "teologię negatywną". Jest to przekonanie, że istoty ludzkie muszą pojmować Boga poprzez metafory i analogie. Ponieważ Bóg jest wyjątkowy, transcendentny i nieskończony, z konieczności wykracza poza nasze pełne zrozumienie. Aby przynajmniej częściowo zrozumieć Boga, musimy używać przenośni lub analogicznych terminów odnoszących się do naszych doświadczeń. Podejście to zakłada również, że fragmenty Pisma Świętego mogą być interpretowane w sposób przenośny, w zależności od kontekstu.
Korespondencyjna teoria prawdy jest podstawową częścią tomizmu. Jest to idea, że "prawdę" można zdefiniować jako zgodną z pewną zewnętrzną, obiektywną rzeczywistością. Tomizm zakłada zarówno empiryzm, jak i obiektywny realizm, które twierdzą, że nasze zmysły są użyteczne i że świat można zrozumieć mniej więcej tak, jak jest w rzeczywistości. Tomizm naucza również połączenia ciała i duszy, co różni się na wiele sposobów od klasycznego dualizmu.
Tomizm wprowadza rozróżnienie między "istotą" a "istnieniem". Zakłada, że tylko Bóg jest absolutny, a wszystkie inne rzeczy są skończone i niedoskonałe. Dlatego tylko Bóg ma istotę identyczną z Jego istnieniem. Jest On jedynym i czystym wyrazem istoty, substancji i istnienia. W przypadku wszystkich innych rzeczy ich "co" (istota) różni się od ich "jest" (istnienia). Oznacza to również, że zło nie istnieje samo w sobie, z wyjątkiem braku "dobra". Coś jest złe, o ile narusza swój cel lub "przyczynę" swojego istnienia.
Według tomizmu wszystkie żywe istoty posiadają pewien rodzaj duszy, ale tylko ludzie mają nieśmiertelną, "racjonalną" duszę. Zgodnie z tą filozofią, nasza zdolność do używania rozumu jest nadprzyrodzoną cechą, której nie posiadają inne formy życia.
Tomizm jest również źródłem "Pięciu sposobów" Akwinaty, które są wstępnymi środkami do argumentowania za istnieniem Boga. Są to: argument pierwszego poruszyciela, argument pierwszej przyczyny, argument przygodności (konieczności), argument ontologiczny (doskonałości) i argument teleologiczny (projektu). Są one często źle rozumiane i uważane za najlepsze i najsilniejsze argumenty Akwinaty na rzecz chrześcijańskiego Boga. W rzeczywistości "Pięć sposobów" ma być jedynie podstawowymi zasadami wprowadzającymi koncepcję chrześcijańskiego teizmu na racjonalnych podstawach.
English
Czym jest tomizm?
