Pytanie
Ile aniołów może zatańczyć na główce szpilki?
Odpowiedź
Pozornie żartobliwe pytanie o to, ile aniołów może tańczyć na główce szpilki, ma historyczne korzenie w średniowieczu. Wciąż zadawano pytanie: "Ile aniołów może tańczyć na czubku igły?".
Ile aniołów może tańczyć na główce szpilki? było poważnym tematem dyskusji wśród scholastyków. Tomasz z Akwinu stwierdził, że skoro dwa anioły nie mogą być w tym samym miejscu w tym samym czasie, to tylko jeden może znajdować się na czubku igły w danym momencie. Rozpoczęła się debata. Inni wskazywali, że aniołowie są duchami, więc nie ma ograniczeń co do liczby, która mogłaby zmieścić się na czubku igły lub główce szpilki. Oczywiście, jeśli anioły są duchami, to błędem byłoby uważać je za znajdujące się "na" czymkolwiek. Patrząc na to z innej strony, jeśli aniołowie przybierają cielesną formę (jak to czynią od czasu do czasu w Piśmie Świętym), to jak mali mogliby się stać? Współczesny myśliciel mógłby zapytać: jeśli aniołowie są tak mali jak komórka bakterii, to ilu z nich zmieściłoby się na główce szpilki lub czubku igły? A czy mogliby stać się jeszcze mniejsi? Czy mogliby stać się tak mali jak elektrony? Jeszcze mniejsze? Ile aniołów zmieściłoby się na elektronie? itd., ad infinitum ad absurdum.
Wraz z reformacją teologowie protestanccy wyśmiewali tego rodzaju spekulacje i debaty. Dlaczego teologowie mieliby debatować nad takimi kwestiami, skoro w grę wchodziły ważne kwestie zbawienia i wieczności? To, w jaki sposób człowiek może zostać pojednany z Bogiem, jest o wiele ważniejsze niż to, ile aniołów może zmieścić się w małej przestrzeni. Samo pytanie, przywołujące na myśl niepraktyczne debaty, stało się idiomem odnoszącym się do wszelkiego rodzaju nieistotnych dyskusji akademickich.
Dlatego dziś, jeśli ktoś zadaje teologiczne lub filozoficzne pytanie, które słuchacz uważa za stratę czasu, może wyrazić tę opinię, odpowiadając na to pytanie pytaniem "Ile aniołów może tańczyć na główce szpilki?".
Pierwotną intencją pytania o to, ile aniołów może tańczyć na główce szpilki, nie było ustalenie faktycznej odpowiedzi. Średniowieczni scholastycy rozważali naturę aniołów, duchów, przestrzeni fizycznej i innych pojęć teologicznych i filozoficznych. Takie kontemplacje mogą być rzeczywiście cenne, jeśli przyczyniają się do lepszego zrozumienia prawdy biblijnej i nie są celem samym w sobie. Nawet dokładna wiedza biblijna nie jest celem samym w sobie. Jezus zganił religijnych ekspertów swoich czasów: "Pilnie badacie Pisma, bo sądzicie, że w nich macie życie wieczne. Te właśnie Pisma świadczą o Mnie, a wy nie chcecie przyjść do Mnie, aby mieć życie" (J 5:39-40).
English
Ile aniołów może zatańczyć na główce szpilki?
