Pytanie
Czym jest hagiografia?
Odpowiedź
Hagiografia to biografia świętego lub przywódcy kościelnego skupiająca się na jego życiu, czynach, osiągnięciach, cudach i, w niektórych przypadkach, męczeństwie. Hagiografie są powszechne we wszystkich tradycjach religijnych; w chrześcijaństwie hagiografie zazwyczaj opowiadają o świętych kanonizowanych przez Kościół rzymskokatolicki, wschodni Kościół prawosławny i Kościół anglikański. Termin hagiografia jest czasami używany jako pejoratywny lub obelżywy, mający na celu poniżenie wszelkich pism biograficznych, religijnych lub świeckich, które nierealistycznie idealizują swój temat za pomocą folkloru lub upiększonej tradycji.
Hagiografię można uznać za literacką formę ikonografii. Ikonografia wykorzystuje obrazy i symbole do przekazywania określonych znaczeń lub pojęć związanych z wiarą: na przykład gołębica reprezentująca Ducha Świętego lub baranek symbolizujący Jezusa. Encyklopedia katolicka wymienia trzy kategorie hagiografii: wspomnienia historyczne, kompozycje literackie i teksty liturgiczne. Hagiografie często upamiętniają ważne rocznice, takie jak święto lub męczeństwo czczonego świętego.
Przykłady hagiografii obejmują Historię męczenników w Palestynie autorstwa Euzebiusza; Żywot świętego Marcina z Tours autorstwa Severusa; oraz Dialogi, zbiór opowieści o świętym Benedykcie i innych mnichach z VI wieku autorstwa papieża Grzegorza I.
Ponieważ autorzy dzieł hagiograficznych mają tendencję do bezkrytycznego podejścia do swoich tematów, czytelnicy często otrzymują "wyidealizowaną" wersję życia danej osoby. Takie jednowymiarowe, nierealistyczne opisy mogą być mieszanką prawdy i legendy; stąd też dokładność tych portretów jest wątpliwa. Ostatecznie dobra biografia opiera się na faktach, a nie na fantazji.
Chociaż hagiografie mogą być źródłem nadziei i zbudowania, żaden święty nie powinien być ceniony na tym samym poziomie co Pan Jezus Chrystus (Hebrajczyków 12:2). Czytelnicy zauroczeni wzniosłymi wspomnieniami pozornie nieskazitelnego świętego mogą wpaść w pułapkę kultu bohatera. Kult bohatera może prowadzić do bałwochwalstwa, grzechu wielokrotnie potępianego w Piśmie Świętym. Ostrzegając lud Boży, Pan przemówił do Mojżesza, mówiąc: "Nie będziesz miał innych bogów obok mnie. (4) Nie czyń sobie podobizny rzeźbionej czegokolwiek, co jest na niebie w górze, i na ziemi w dole, i tego, co jest w wodzie pod ziemią. (5) Nie będziesz się im kłaniał i nie będziesz im służył, gdyż Ja Pan, Bóg twój, jestem Bogiem zazdrosnym, który karze winę ojców na synach do trzeciego i czwartego pokolenia tych, którzy mnie nienawidzą. (6) A okazuję łaskę do tysiącznego pokolenia tym, którzy mnie miłują i przestrzegają moich przykazań." (Wj 20:3-6). Hagiografia to literacki obraz lub podobieństwo, które może stać się źródłem bałwochwalstwa.
Prawdziwy "bohater wiary" nigdy nie pragnie czci ani chwały, która należy do Boga. Prawda ta została wyrażona przez Pawła i Barnabę w relacji zapisanej w Dziejach Apostolskich: "A był w Listrze pewien człowiek chory na bezwład nóg; był on chromy od urodzenia i nigdy jeszcze nie chodził. (9) Słuchał on przemawiającego Pawła, który utkwiwszy w nim wzrok i spostrzegłszy, że ma dość wiary, aby być uzdrowiony, (10) odezwał się donośnym głosem: Stań prosto na nogach swoich! I zerwał się, i chodził. (11) A gdy ujrzał tłum, co Paweł uczynił, zaczął wołać, mówiąc po likaońsku: Bogowie w ludzkiej postaci zstąpili do nas. (12) I nazwali Barnabę Zeusem, Pawła zaś Hermesem, ponieważ on był głównym mówcą. (13) A kapłan podmiejskiej świątyni Zeusa, przywiódłszy przed bramy miasta woły i wieńce, chciał wraz z ludem złożyć ofiarę. (14) Gdy to usłyszeli apostołowie Barnaba i Paweł, rozdarli szaty swoje i wpadli między tłum, krzycząc (15) i wołając: Ludzie, co robicie? I my jesteśmy tylko ludźmi, takimi jak i wy, zwiastujemy wam dobrą nowinę, abyście się odwrócili od tych marnych rzeczy do Boga żywego, który stworzył niebo i ziemię, i morze, i wszystko, co w nich jest. (16) Za czasów minionych pokoleń pozwalał On wszystkim poganom chodzić własnymi drogami; (17) jednakże nie omieszkał dawać o sobie świadectwa przez dobrodziejstwa, dając wam z nieba deszcz i czasy urodzajne, napełniając pokarmem i radością serca wasze. (18) A to mówiąc, z trudem powstrzymali lud od złożenia im ofiary." (Dzieje Apostolskie 14:8-18).
Biografie wybitnych chrześcijan mogą być źródłem inspiracji i zachęty, ale czytelnicy powinni zawsze oddawać chwałę Bogu. Poza Jezusem, sławni święci nie mogliby niczego osiągnąć, a poza Nim my również nie możemy (J 15:5).
English
Czym jest hagiografia?
