Pytanie
Skąd wiemy, kiedy księga biblijna została napisana?
Odpowiedź
Mamy kilka podstawowych sposobów poznania kiedy poszczególne księgi Biblii zostały spisane: kombinacja wewnętrznego i zewnętrznego dowodu i- szczególnie w Starym Testamencie, tradycyjne relacje.
Dowody wewnętrzne mogą dotyczyć stylu pisania i wzmianek o osobach czy miejscach, które można znacznie dokładniej datować. Na przykład, podczas gdy Ks. Rut jest osadzona w czasach sędziów, uczeni przypisują styl literacki stylowi z czasów monarchii izraelskiej — królów — na podstawie innych pism, które są dokładniej datowane na ten czas. Wzmianka o Dawidzie (Ks. Rut 4.17, 22) również wskazuje na datę jakiś czas po rządach Dawida.
Inny przykład: Ks. Daniela używa stylu literackiego i specyficznych perskich i greckich słów, które umieszczają ją około czasów Cyrusa Wielkiego (ok. 530 r. przed Chr.). Dowód lingwistyczny pochodzący ze Zwojów znad Morza Martwego dostarcza nam przykładów autentycznie datowanych pism hebrajskich i aramejskich z II i III w. przed Chr., gdy jak twierdzą niektórzy- została napisana Ks. Daniela i nie zgadzają się one z tym znalezionym u Daniela, który został napisany w VI w. przed Chr.
Innym wewnętrznym dowodem mogą być obawy autora. Na przykład dwie księgi Kronik opowiadają o historii narodu żydowskiego i o tym, jak znalazł się pod sądem Bożym w postaci wygnania do Babilonu. Tradycyjnie uczeni wierzyli, że autorem tych ksiąg jest Ezdrasz, ponieważ kolejne dwie księgi, Ks. Ezdrasza i Ks. Nehemiasza (również napisane przez Ezdrasza), dotyczą powrotu z wygnania i potrzeby posłuszeństwa prawu Bożemu, i zostały napisane prawie w tym samym stylu literackim.
Data powrotu (Żydów z niewoli babilońskiej), która rozpoczęła się pod panowaniem Cyrusa Wielkiego, może być połączona z historycznymi relacjami poza Biblią, która umieszcza jego rządy od około 559 do 530 r. przed Chr. Poświęcenie nowej świątyni w Jerozolimie w 516 r. przed Chr., potwierdza zapis Dariusza I, a drugi powrót wygnańców (z niewoli) był dozwolony za panowania Artakserksesa I, o którym wiemy, że rządził w Babilonie od 465 do 424 r. przed Chr. Wszystkie te rzeczy pomagają nam umiejscowić pisma tych poszczególnych ksiąg Nowego Testamentu. Bibliści używają podobnych odsyłaczy do innych ksiąg Starego Testamentu.
W Nowym Testamencie, księgi są generalnie datowane poprzez adresowane kwestie sporne, np. wzrost herezji gnostyckiej i to, jak wiele cytują pism z Nowego Testamentu oraz zestawienie wydarzeń, takich jak zbiórka dla potrzebujących w Jerozolimie poruszana w liście do Rzymian oraz w 1 i 2 liście do Koryntian. Mamy również historyczne, pozabiblijne relacje takie jak relacje historyka żydowskiego Józefa Flawiusza potwierdzające wydarzenia opisane w Biblii.
Ewangelie są często datowane przez coś, co nie jest wspomniane: Jezus przepowiedział upadek Jerozolimy w Ew. Mateusza 24.1-2 i wiemy od historyków takich jak Józef Flawiusz, że miasto upadło w 70 r. po Chr. Wydaje się logiczne, że jeśli takie wybitne proroctwo zostałoby spełnione przed napisaniem Ewangelii, to byłoby to wspomniane, tak jak spełnione proroctwo dotyczące zmartwychwstania Chrystusa znajdujące się w Ew. Jana 2.19, 22.
Ważne jest, aby zauważyć że nawet wśród uczonych, którzy wierzą w Biblię jako natchnione przez Boga, nieomylne Słowo, istnieje pewna niezgoda odnośnie dokładnego datowania ksiąg biblijnych. Porządne studiowanie Biblii czy komentarzy, przedstawią różne dowody na datowanie ksiąg.
English
Skąd wiemy, kiedy księga biblijna została napisana?
