Pytanie
Czym były religie misteryjne?
Odpowiedź
Religie misteryjne były częścią zróżnicowanego ruchu religijnego, który pojawił się w I w. i wygasł pod koniec V w. Te kulty obejmowały oddawanie czci pogańskim bóstwom z Grecji, Anatolii, Egiptu, Persji i Syrii.
Religie misteryjne zostały tak nazwane, ponieważ składały się z głęboko skrywanych praktyk kultowych charakteryzujących się rozbudowanymi rytuałami inicjacyjnymi i ceremoniami religijnymi znanymi tylko osobom formalnie przyjętym do grupy. Ze względu na ich tajność, informacje o religiach misteryjnych są fragmentaryczne i nieco trudne do rozszyfrowania.
Najbardziej znanymi religiami misteryjnymi, które się pojawiły, były greckie kulty Demeter, Eleusa i Dionizosa; frygijski kult Cybele (Magna Mater, czyli Wielkiej Matki Bogów) i Attisa; syryjski kult Adonisa; egipskie kulty Izydy i Ozyrysa; oraz perski kult Mitry.
Choć każda religia misteryjna była odrębna i różniła się od innych ze względu na wpływy kulturowe i mity towarzyszące każdemu kultowi, to jednak miały one szereg wspólnych cech. Dominującą cechą każdej z nich było praktykowanie świętych obrzędów, zwanych misteriami. W tych sekretnych rytuałach odtwarzano kult mitologicznego boga lub bogini. Uczestnicy popełniali świętokradztwo, jeśli ujawniali to, co działo się podczas tych ceremonii.
Innymi godnymi uwagi wspólnymi punktami religii misteryjnych było to, że nowi członkowie dołączali do nich z wyboru, a nie z urodzenia; rytuały związane z członkostwem obejmowały oczyszczenie, chrzest i ofiary; głównym celem było zbawienie lub odkupienie. Większość religii misteryjnych zawierała postać bóstwa, które umarło i powróciło do życia, kładła nacisk na eschatologię i szeroko wykorzystywała symbolikę.
Religie misteryjne powstały w tym samym okresie historii, w którym powstał i rozwinął się kościół chrześcijański. Pod pewnymi względami kulty te miały cechy wspólne z chrześcijaństwem. W związku z tym wielu historyków i uczonych twierdzi, że chrześcijaństwo zapożyczyło swoje elementy od religii misteryjnych lub że religie misteryjne wpłynęły na chrześcijaństwo. Poza tym podobieństwa między chrześcijaństwem a religiami misteryjnymi są jedynie powierzchowne.
Religie misteryjne były synkretyczne, co oznacza, że wyznawcy mogli włączać wierzenia z innych religii do własnego zbioru poglądów. To lekceważenie poprawnej doktryny jest kluczową różnicą między religiami misteryjnymi a chrześcijaństwem. Chrześcijaństwo uznaje tylko jedną drogę do Boga (Ew. Jana 14.6) i kładzie największy nacisk na właściwą doktrynę (1 Tymoteusza 1.1-11). Nie ma tu miejsca na łączenie wierzeń z innymi religiami.
Uczestnicząc w tajnych rytuałach, wyznawcy religii misteryjnych szukali emocjonalnych przeżyć i często wprowadzali się w odmienne stany świadomości, które, jak wierzyli, były wyniesioną sferą rzeczywistości. Chrześcijanie natomiast zobowiązani są do poznawania i życia zgodnie z prawdą Słowa Bożego (Ew. Jana 17.17; Efezjan 1.13; 2 Tymoteusza 2.15; Kolosan 1.5; Jakuba 1.18). Praktykują samokontrolę, a nie samowolę (2 Tymoteusza 1.7).
Wyznawcy religii misteryjnych często składali śluby tajemnicy i milczenia, kładąc nacisk na wewnętrzny kult w zamkniętych grupach. W chrześcijaństwie nie ma żadnych sekretnych wierzeń ani rytuałów. Wyznawcy Jezusa Chrystusa są powołani do ewangelizacji i niesienia dobrej nowiny o Ewangelii na cały świat: "A Jezus przystąpiwszy, rzekł do nich te słowa: Dana mi jest wszelka moc na niebie i na ziemi. Idźcie tedy i czyńcie uczniami wszystkie narody, chrzcząc je w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego, ucząc je przestrzegać wszystkiego, co wam przykazałem. A oto Ja jestem z wami po wszystkie dni aż do skończenia świata" (Ew. Mateusza 28.18-20; tłum. Biblia Warszawska).
Przez wszystkie wieki ludzie chętnie szukali doświadczeń religijnych, podczas gdy szatan pracował nad tym, by ich zwieść (2 Koryntian 4.4). Religie misteryjne były jedynie podróbką tamtego wieku dla jedynej prawdziwej wiary: "Bo chociaż nawet są tak zwani bogowie, czy to na niebie, czy na ziemi, i dlatego jest wielu bogów i wielu panów, wszakże dla nas istnieje tylko jeden Bóg Ojciec, z którego pochodzi wszystko i dla którego istniejemy, i jeden Pan, Jezus Chrystus, przez którego wszystko istnieje i przez którego my także istniejemy" (1 Koryntian 8.5-6; tłum. Biblia Warszawska).
English
Czym były religie misteryjne?
