Pytanie
O której godzinie Jezus został ukrzyżowany? O której godzinie Jezus umarł na krzyżu?
Odpowiedź
Autorzy ewangelii zawierają kilka odniesień dotyczących czasu ukrzyżowania Jezusa. Zestawienie wszystkich tych odniesień razem daje nam wyobrażenie o porze dnia, w której Jezus umarł.
Wiemy, że Jezus został aresztowany w nocy i następnego ranka przyprowadzony do Piłata. Mateusza 27:1-2 mówi nam: "A wczesnym rankiem wszyscy arcykapłani i starsi ludu powzięli uchwałę przeciwko Jezusowi, że trzeba go zabić. (2) Związali go więc, odprowadzili i przekazali namiestnikowi Piłatowi".
Odbyła się seria przesłuchań przed Piłatem i Herodem, który przebywał w Jerozolimie na święto Paschy (zob. Łk 23:6-15). Ostateczną decyzję musiał jednak podjąć Piłat. Piłat chciał uwolnić Jezusa (Łk 23:20), ale ostatecznie uznał, że bardziej korzystne będzie uspokojenie tłumu. "A Piłat, ujrzawszy, że to nic nie pomaga, przeciwnie, że zgiełk się wzmaga, wziął wodę, umył ręce przed ludem i rzekł: Nie jestem winien krwi tego sprawiedliwego, wasza to rzecz. (25) A cały lud, odpowiadając, rzekł: Krew jego na nas i na dzieci nasze. (26) Wtedy wypuścił im Barabasza, a Jezusa po ubiczowaniu wydał na ukrzyżowanie." (Mateusza 27:24-26).
Mateusz dostarcza pewnych wskazówek co do czasu ukrzyżowania Jezusa: "A od szóstej godziny do godziny dziewiątej ciemność zaległa całą ziemię. (46) A około dziewiątej godziny zawołał Jezus donośnym głosem: Eli, Eli, lama sabachtani! Co znaczy: Boże mój, Boże mój, czemuś mnie opuścił? (47) Niektórzy zaś z tych, co tam stali, usłyszawszy to, mówili: Ten Eliasza woła. (48) I zaraz pobiegł jeden z nich, wziął gąbkę, napełnił octem, włożył na trzcinę i dał mu pić. (49) A inni mówili: Poczekaj, zobaczymy, czy Eliasz przyjdzie, aby go wyratować. (50) Ale Jezus znowu zawołał donośnym głosem i oddał ducha. (51) I oto zasłona świątyni rozdarła się na dwoje, od góry do dołu, i ziemia się zatrzęsła, i skały popękały" (Mateusza 27:45-51). Tak więc według Mateusza Jezus umarł "około dziewiątej godziny". Łukasz 23:44-47 zgadza się z Mateuszem co do ciemności w szóstej godzinie i śmierci Jezusa około dziewiątej godziny. Ewangelia Marka 15:25 dodaje kolejne informacje: "A była godzina trzecia, kiedy go ukrzyżowali", a reszta relacji zgadza się z Mateuszem i Łukaszem co do czasu ciemności i śmierci Jezusa.
Tak więc, łącząc relacje Ewangelii synoptycznych, Jezus został ukrzyżowany o trzeciej godzinie. Ciemność zapadła od godziny szóstej do godziny dziewiątej, a Jezus umarł około godziny dziewiątej. Jezus był na krzyżu przez około sześć godzin, z czego trzy w całkowitej ciemności. Według współczesnej rachuby nowy dzień rozpoczyna się o północy, więc trzecia godzina to 3:00 nad ranem. Jednak żydowski dzień rozpoczynał się o zachodzie słońca, ale godziny liczono od wschodu słońca, czyli mniej więcej od 6:00 rano. Tak więc trzecia godzina, w której Jezus został ukrzyżowany, przypadałaby trzy godziny po wschodzie słońca, czyli około 9:00 rano. Szósta godzina, kiedy zapadła ciemność, to mniej więcej południe, a dziewiąta godzina, kiedy Jezus umarł, to około 3:00 po południu. Wszystko to jest raczej proste, z wyjątkiem tego, że Jan wydaje się zapisywać coś innego.
Jana 19:13-14 mówi: "Piłat tedy, usłyszawszy te słowa, wyprowadził Jezusa na zewnątrz i zasiadł na krześle sędziowskim, na miejscu, zwanym Kamienny Bruk, a po hebrajsku Gabbata. (14) A był to dzień Przygotowania Paschy, około szóstej godziny; i rzekł do Żydów: Oto król wasz!". Jan wydaje się umieszczać przesłuchanie przed Piłatem "około" południa, co byłoby sprzeczne z Markiem, który zapisał, że Jezus został ukrzyżowany o trzeciej godzinie lub o 9:00 rano.
Istnieje kilka możliwych rozwiązań tej pozornej rozbieżności. Niektórzy sugerują, że Jan liczy godziny od północy (metoda "rzymska"), więc szósta godzina byłaby około 6:00 rano. Rozwiązuje to problem chronologii; jednak D. A. Carson, powołując się na badania Henry'ego Morrisa, uważa to za mało prawdopodobne, ponieważ takie liczenie było zwykle zarezerwowane dla rzymskich dokumentów prawnych (Pillar New Testament Commentary, "John", Eerdmans, 1991, s. 605). Merrill Tenney wskazuje, że ta "rzymska" metoda byłaby niespójna z innymi zapisami czasu Jana (NIV Bible Commentary, Volume 2, New Testament, "John", Zondervan, 1994, s. 363). Andreas Kostenberger zauważa również, że Jan wydaje się używać tradycyjnych ram odniesienia od wschodu do zachodu słońca, odnosząc się do czasu w Jana 1:39, gdzie dziesiąta godzina wydaje się odnosić do późnego popołudnia (16:00), a nie 10:00 rano (Baker Exegetical Commentary on the New Testament, "John", Baker Academic, 2004, s. 74-75). Tak więc rozwiązanie "czasu rzymskiego" wydaje się mało prawdopodobne.
Innym proponowanym rozwiązaniem jest przypisanie wzmianki Jana o szóstej godzinie błędowi pisarskiemu. W tej teorii wczesny kopista Jana omyłkowo napisał Ϝ (grecka cyfra digamma, czyli 6) zamiast Γ (grecka cyfra gamma, czyli 3). To sprawiłoby, że Jan i Marek byliby w pełni zgodni; jednak Carson zwraca uwagę, że nie ma absolutnie żadnych rękopiśmiennych dowodów na ten wariant (op cit, s. 606). Dlatego rozwiązanie to opiera się całkowicie na domysłach.
Kostenberger, choć niekoniecznie popiera ten pomysł, sugeruje, że Jan może mieć tutaj teologiczny punkt widzenia i nie próbuje podać dosłownego wskazania czasu (op cit, s. 536). Wybór baranka paschalnego zwykle odbywał się w południe w przeddzień Paschy. Dlatego, gdy Jezus został wybrany do ukrzyżowania, Jan odnosi się do południa (szóstej godziny), aby podkreślić fakt, że Baranek Boży został wybrany. Rozwiązanie to ma jednak swoje własne trudności chronologiczne. "Dzień przygotowania" wspomniany w Jana 19:14 to najprawdopodobniej przygotowanie do Szabatu Paschalnego, a nie Święto Paschy, które wymagałoby wybrania baranka. Fakt, że Jezus spożył już Paschę ze swoimi uczniami, wydaje się wskazywać, że sam posiłek już się odbył.
Kostenberger (s. 538) i Carson (s. 605) preferują rozwiązanie oparte na nieprecyzyjnych metodach starożytnego pomiaru czasu. Przed użyciem zegarków i innych precyzyjnych urządzeń do pomiaru czasu, dzień był zwykle podzielony na trzygodzinne bloki, a ludzie często szacowali i zaokrąglali czas. Jeśli był środek poranka, powiedzmy 10:30, jedna osoba mogła zaokrąglić w dół i nazwać to trzecią godziną (9:00); inna osoba mogła zaokrąglić w górę i nazwać to szóstą godziną (południe). W tym rozwiązaniu nie ma rozbieżności, a jedynie różnica w sposobie, w jaki każdy pisarz oszacował czas. (Nawet w dzisiejszych czasach, w których zegary cyfrowe wskazują czas z dokładnością do sekundy, często zaokrąglamy do najbliższego kwadransa lub pół godziny). Zgodnie z tym rozwiązaniem wybór między trzecią a szóstą godziną byłby kwestią osobistej oceny. Możliwe, że Jan i Marek "zaokrąglili" czas zgodnie ze zwyczajem.
W ostatecznym rozrachunku może to być przypadek oczekiwania nowoczesnej naukowej precyzji od starożytnej książki. Carson ujmuje to w ten sposób: "Bardziej niż prawdopodobne jest to, że jesteśmy w niebezpieczeństwie nalegania na stopień precyzji zarówno u Marka, jak i Jana, który w czasach przed zegarkami nie mógł zostać osiągnięty. Obliczanie czasu dla większości ludzi, którzy nie mogli nosić zegarów słonecznych i wykresów astronomicznych, było z konieczności przybliżone. Jeśli słońce poruszało się w kierunku połowy nieba, dwóch różnych obserwatorów mogło spojrzeć w górę i zdecydować, że jest "trzecia godzina" lub "około szóstej godziny"" (s. 605).
Biorąc pod uwagę wszystkie dowody, Jezus został ukrzyżowany o poranku, a zmarł po południu. Na krzyżu spędził od trzech do sześciu godzin, z czego znaczną część czasu spędził w całkowitej ciemności. Autorzy ewangelii nie byli zbytnio zainteresowani precyzją w tej kwestii. O wiele bardziej interesowały ich implikacje teologiczne, które wiernie zapisali.
English
O której godzinie Jezus został ukrzyżowany? O której godzinie Jezus umarł na krzyżu?
