Pytanie
Kiedy chrześcijanin ma prawo do obywatelskiego nieposłuszeństwa?
Odpowiedź
Cesarzem rzymskim od 54 do 68 r. po Chr. był Nero Claudius Caesar Augustus Germanicus, znany po prostu jako Neron. Cesarz nie był znany z tego, że był osobą pobożną i angażował się w różne nielegalne czyny, wśród których były małżeństwa homoseksualne. W 65 r. po Chr. wybuchł wielki rzymski pożar, za który sam Neron był podejrzany. W swoich pismach, rzymski senator i historyk Tacyt zrelacjonował, "Nie ustępowała hańbiąca pogłoska i nadal wierzono, że pożar był nakazany. Aby więc ją usunąć, podstawił Neron winowajców i dotknął najbardziej wyszukanymi kaźniami tych, których znienawidzono dla ich sromot, a których gmin chrześcijanami nazywał
(Roczniki XV, 44).
To za panowania Nerona apostoł Paweł napisał swój list do Rzymian. Chociaż można by się spodziewać, że zachęci chrześcijan w Rzymie do powstania przeciwko ich uciskającemu władcy, w rozdziale 13 znajdujemy coś innego:
"Każdy człowiek niech się poddaje władzom zwierzchnim; bo nie ma władzy, jak tylko od Boga, a te, które są, przez Boga są ustanowione. Przeto kto się przeciwstawia władzy, przeciwstawia się Bożemu postanowieniu; a ci, którzy się przeciwstawiają, sami na siebie potępienie ściągają. Rządzący bowiem nie są postrachem dla tych, którzy pełnią dobre uczynki, lecz dla tych, którzy pełnią złe. Chcesz się nie bać władzy? Czyń dobrze, a będziesz miał od niej pochwałę; jest ona bowiem na służbie u Boga, tobie ku dobremu. Ale jeśli czynisz źle, bój się, bo nie na próżno miecz nosi, wszak jest sługą Boga, który odpłaca w gniewie temu, co czyni źle. Przeto trzeba jej się poddawać, nie tylko z obawy przed gniewem, lecz także ze względu na sumienie. Dlatego też i podatki płacicie, gdyż są sługami Bożymi po to, aby tego właśnie strzegli. Oddawajcie każdemu to, co mu się należy; komu podatek, podatek; komu cło, cło; komu bojaźń, bojaźń; komu cześć, cześć" (Rzymian 13.1-7).
Nawet za panowania bezwzględnego i bezbożnego cesarza, Paweł pisząc pod natchnieniem Ducha Świętego, mówi swoim czytelnikom, aby byli poddani władzy zwierzchniej. Ponadto stwierdza, że nie ma władzy innej niż ta, która została ustanowiona przez Boga i ci władcy służą Bogu w sprawowaniu ich politycznego urzędu.
Piotr pisze prawie to samo w jednym ze swoich dwóch, nowotestamentowych listów:
"Bądźcie poddani każdej ludzkiej zwierzchności ze względu na Pana: czy to królowi jako mającemu władzę, czy to namiestnikom jako przez niego posłanym celem karania złoczyńców, udzielania zaś pochwały tym, którzy dobrze czynią. Taka bowiem jest wola Boża, abyście przez dobre uczynki zmusili do milczenia niewiedzę ludzi głupich. Jak ludzie wolni [postępujcie], nie jak ci, dla których wolność jest usprawiedliwieniem zła, ale jak niewolnicy Boga. Wszystkich szanujcie, braci miłujcie, Boga się bójcie, czcijcie króla!" (1 Piotra 2.13-17; tłum. Biblia Tysiąclecia).
Zarówno nauczanie Pawła jak i Piotra doprowadziły chrześcijan do stawiania kilku pytań w odniesieniu do obywatelskiego nieposłuszeństwa. Czy Paweł i Piotr mieli na myśli to, że chrześcijanie mają zawsze być poddani wobec czegokolwiek co ustanowi rząd, bez względu na to czego się od nich oczekuje?Krótkie spojrzenie na różne poglądy na temat obywatelskiego nieposłuszeństwa.
Istnieją przynajmniej trzy różne stanowiska w kwestii nieposłuszeństwa obywatelskiego. Pogląd anarchistyczny mówi, że człowiek może wybrać nieposłuszeństwo wobec władzy zwierzchniej kiedy tylko zechce i kiedy tylko czuje, że jest osobiście usprawiedliwiony by tak uczynić. Takie stanowisko nie ma żadnego poparcia biblijnego, o czym świadczą pisma Pawła z 13 rozdziału Listu do Rzymian.
Ekstremistyczny patriota mówi, że człowiek powinien zawsze podążać za swoim krajem i być mu posłusznym, bez względu na to jaki jest rozkaz. Jak pokażemy za chwilę, ten pogląd również nie ma biblijnego uzasadnienia. Co więcej, nie ma też potwierdzenia w historii narodów. Na przykład podczas procesów norymberskich, adwokaci nazistowskich zbrodniarzy wojennych próbowali wykorzystać argument, że ich klienci wykonywali tylko bezpośrednie rozkazy rządu, a zatem nie mogą być pociągnięci do odpowiedzialności za swoje czyny. Jednak jeden z sędziów odrzucił ich argument prostym pytaniem: „Ależ panowie, czy nie ma prawa ponad naszymi prawami?”
Stanowisko, które podtrzymuje Pismo Święte dotyczy biblijnej uległości, dając chrześcijaninowi możliwość działania w obywatelskim nieposłuszeństwie wobec rządu, jeśli nakazuje on popełniać zło, w tym sensie wymagając od chrześcijanina, aby postępował w sposób sprzeczny z jasnymi naukami i wymogami Słowa Bożego.
Obywatelskie nieposłuszeństwo - przykłady w Piśmie Świętym
W 1 rozdziale 2 Ks. Mojżeszowej faraon egipski udzielił jasnego nakazu dwóm, hebrajskim położnym, aby zabijały wszystkie żydowskie dzieci płci męskiej. Ekstremalny patriota wykonałby rozkaz rządu, ale Biblia mówi, że położne były nieposłuszne faraonowi i "powodowane bojaźnią Bożą, nie posłuchały króla egipskiego i wszystkie dzieci zostawiały przy życiu" (2 Ks. Mojżeszowa 1.17; tłum. Biblia Warszawsko- Praska). Biblia mówi dalej, że położne okłamały faraona co do tego, z jakiego powodu pozwalały dzieciom żyć; mimo że kłamały i nie były posłuszne władzy zwierzchniej, "Bóg szczęścił tym położnym. A lud mnożył się i wielce umacniał. Ponieważ owe położne czciły Boga, On użyczył im potomstwa" (2 Ks. Mojżeszowa 1.20-21; tłum. Biblia Poznańska).
W 2 rozdziale Ks. Jozuego, Rachab bezpośrednio przeciwstawiła się nakazowi króla Jerycha, aby wydać izraelskich szpiegów, którzy weszli do miasta, aby zdobyć informacje potrzebne do walki. Zamiast tego, spuściła ich na linie przez mór, aby mogli uciec. Mimo, iż Rachab otrzymała jasne polecenie od najwyższej władzy zwierzchniej, odrzuciła wykonanie nakazu i została uratowana podczas zniszczenia miasta, gdy Jozue i armia izraelska je zniszczyli.
1 Ks. Samuela opisuje nakaz dany przez króla Saula podczas ich kampanii wojskowej, aby nikt nie jadł dopóki Saul nie zwycięży bitwy z Filistynami. Jednak syn Saula, Jonatan, nie usłyszał tego rozkazu, zjadł miód, aby odświeżyć się po ciężkiej bitwie jaką stoczyła armia. Gdy Saul się o tym dowiedział, rozkazał zabić swojego syna. Jednak ludzie stawili opór Saulowi i jego poleceniu i uratowali Jonatana przed śmiercią (1 Ks. Samuela 14.45).
Inny przykład nieposłuszeństwa obywatelskiego w pielęgnowaniu biblijnej uległości, znajduje się w 1 Ks. Królewskiej 18. Rozdział ten krótko przedstawia mężczyznę nazwanego Obadiaszem, który "żył naprawdę bojaźnią Bożą" (1 Ks. Królewska 18.3; tłum. Biblia Warszawsko- Praska). Gdy królowa Izebel zabijała Bożych proroków, Obadiasz przyjął setkę z nich i ukrył przed nią, aby mogli żyć. Taki akt stanowił wyraźną sprzeczność z wolą rządzącej władzy.
W 2 Ks. Królewskiej odnotowano jedyny pozornie zatwierdzony bunt przeciwko panującemu urzędnikowi rządowemu. Atalia, matka Ochozjasza, zaczęła niszczyć królewskie potomstwo z domu Judy. Jednak Joasz, syn Ochozjasza, został porwany przez córkę króla i ukryty przed Atalią, aby zachować ród krwi. Sześć lat później Jojada zgromadził wokół siebie ludzi, ogłosił Joasza królem i zabił Atalię.
Ks. Daniela opisuje kilka przykładów nieposłuszeństwa obywatelskiego. Pierwszy znajduje się w 3 rozdziale, gdzie Szadrach, Meszach i Abed-Nego odmawiają złożenia pokłonu złotemu bożkowi jako akt nieposłuszeństwa wobec nakazu króla Nebukadnesara. Drugi jest w 6 rozdziale, gdzie Daniel przeciwstawia się dekretowi króla Dariusza zakazującego modlitwy do kogokolwiek innego aniżeli do króla. W obu tych przypadkach, Bóg uratował swoich ludzi od kary śmierci, która została nałożona.
W Nowym Testamencie w Dz. Apostolskich opisany jest przykład obywatelskiego nieposłuszeństwa Piotra i Jana wobec ówcześnie panujących władz. Po tym, jak Piotr uzdrowił chromego od urodzenia, Piotr i Jan zostali aresztowani i wtrąceni do więzienia za głoszenie ewangelii o Jezusie. Władze religijne były zdecydowane powstrzymać ich od nauczania o Jezusie; jednakże, Piotr powiedział, "Czy słuszna to rzecz w obliczu Boga raczej was słuchać aniżeli Boga, sami osądźcie; my bowiem nie możemy nie mówić o tym, co widzieliśmy i słyszeliśmy" (Dz. Apostolskie 4.19-20). Później, rządzący ponownie wezwali apostołów do złożenia wyjaśnień i przypomnieli im o ich zakazie, aby nie nauczać o Jezusie, ale Piotr odpowiedział: "Trzeba przecież bardziej słuchać Boga niż ludzi" (Dz. Apostolskie 5.29; tłum. Biblia Warszawsko- Praska).
Ostatni przykład obywatelskiego nieposłuszeństwa znajduje się w Księdze Objawienia, gdzie Antychryst nakazuje, wszystkim żyjącym w czasach ostatecznych, oddawać cześć jego podobiźnie.
Ale apostoł Jan, który napisał Ks. Objawienia stwierdza, że ci, którzy stali się chrześcijanami w tym samym czasie będą nieposłuszni Antychrystowi i jego władzy i odmówią uwielbienia jego podobizny (Ks. Objawienia 13.15), tak jak przyjaciele Daniela naruszyli rozporządzanie Nebukadnesara by wielbić bożki.
Obywatelskie nieposłuszeństwo- Podsumowanie
Jakie wnioski możemy wyciągnąć na podstawie powyższych przykładowych tekstów biblijnych? Wskazówki dla chrześcijańskiego nieposłuszeństwa obywatelskiego można podsumować następująco:
* Chrześcijanie powinni opierać się rządowi, który nakazuje lub wymusza zło, i powinni działać pokojowo zgodnie z prawem danego kraju, aby zmienić rząd, który dopuszcza zło.
* Nieposłuszeństwo obywatelskie jest dozwolone, gdy prawa lub polecenia rządu bezpośrednio naruszają prawa i polecenia Boże.
* Jeśli chrześcijanin jest nieposłuszny złemu rządowi, o ile nie może uciec przed rządem, powinien zaakceptować karę tego rządu za swoje czyny.
* Chrześcijanie z pewnością mogą dążyć do wybierania nowych przywódców rządowych zgodnie z ustanowionymi prawami.
Na koniec, chrześcijanie mają nakazane, aby się modlić o swoich przywódców i o Bożą interwencję, aby w swoim czasie zmienił każdą bezbożną ścieżkę, którą podążają: "Przede wszystkim więc napominam, aby zanosić błagania, modlitwy, prośby, dziękczynienia za wszystkich ludzi, za królów i za wszystkich przełożonych, abyśmy ciche i spokojne życie wiedli we wszelkiej pobożności i uczciwości" (1 Tymoteusza 2.1-2).
English
Kiedy chrześcijanin ma prawo do obywatelskiego nieposłuszeństwa?
