Pytanie
Jakie jest znaczenie przypowieści o dobrym Samarytaninie?
Odpowiedź
Przypowieść o dobrym Samarytaninie (Łk 10:30-37) jest odpowiedzią na pytanie zadane Jezusowi przez uczonego w Prawie. W tym przypadku uczony w Prawie - prawnik był ekspertem w dziedzinie Prawa Mojżeszowego, a nie dzisiejszy prawnik sądowy. Pytanie prawnika brzmiało: "Nauczycielu, co mam czynić, aby dostąpić żywota wiecznego?". (Łukasza 10:25). Pytanie to dało Jezusowi okazję do określenia, jaki powinien być stosunek Jego uczniów do bliźnich. Tekst mówi, że uczony w Piśmie (prawnik) zadał Jezusowi to pytanie jako próbę, ale tekst nie wskazuje, że w pytaniu była wrogość. Mógł po prostu szukać informacji. Sformułowanie pytania daje nam jednak pewien wgląd w to, gdzie duchowo znajdowało się serce uczonego w Piśmie. Zakładał on, że człowiek musi coś zrobić, aby uzyskać życie wieczne. Chociaż dla Jezusa mogła to być okazja do omówienia kwestii zbawienia, wybrał inny kurs i skupił się na naszych relacjach i tym, co oznacza kochać.
Jezus odpowiada na pytanie, stosując tak zwaną metodę sokratejską; tj. odpowiadając na pytanie pytaniem: "On zaś rzekł do niego: Co napisano w zakonie? Jak czytasz?" (Łukasza 10:26). Odnosząc się do Prawa, Jezus kieruje człowieka do autorytetu, który obaj zaakceptowaliby jako prawdę, Stary Testament. W istocie pyta uczonego w Piśmie, co Pismo Święte mówi na ten temat i jak je interpretuje? W ten sposób Jezus unika kłótni i stawia się w pozycji oceniającej odpowiedź uczonego w Piśmie, zamiast tego, by uczony w Piśmie oceniał Jego odpowiedź. To kieruje dyskusję w stronę zamierzonej przez Jezusa lekcji. Uczony w Piśmie odpowiada na pytanie Jezusa, cytując Księgę Powtórzonego Prawa 6:5 i Księgę Kapłańską 19:18. Jest to praktycznie ta sama odpowiedź, której Jezus udzielił na to samo pytanie w Ewangelii Mateusza 22 i Marka 12.
W wersecie 28 Jezus potwierdza, że odpowiedź uczonego jest poprawna. Odpowiedź Jezusa mówi uczonemu w Piśmie, że udzielił ortodoksyjnej (zgodnej z Pismem Świętym) odpowiedzi, ale następnie w wersecie 28 mówi mu, że ten rodzaj miłości wymaga czegoś więcej niż tylko emocjonalnego uczucia; obejmowałoby to również ortodoksyjną praktykę; musiałby "praktykować to, co głosił". Uczony w Piśmie był wykształconym człowiekiem i zdawał sobie sprawę, że nie jest w stanie przestrzegać tego prawa, ani też niekoniecznie by tego chciał. W jego życiu zawsze będą ludzie, których nie będzie mógł kochać. Dlatego próbował ograniczyć nakaz prawa poprzez ograniczenie jego parametrów i zadał pytanie "kto jest moim bliźnim?". Słowo "bliźni" w języku greckim oznacza "kogoś, kto jest blisko", a w języku hebrajskim oznacza "kogoś, z kim jesteś związany". Interpretuje to słowo w ograniczonym sensie, odnosząc się do współwyznawcy judaizmu i wykluczając Samarytan, Rzymian i innych obcokrajowców. Następnie Jezus podaje przypowieść o dobrym Samarytaninie, aby skorygować fałszywe zrozumienie, jakie uczony w Piśmie miał na temat tego, kim jest jego bliźni i jaki jest jego obowiązek wobec bliźniego.
Przypowieść o dobrym Samarytaninie opowiada o człowieku podróżującym z Jerozolimy do Jerycha, który w drodze został okradziony ze wszystkiego, co miał, w tym z ubrania, i pobity do utraty życia. Droga ta była zdradziecko kręta i stanowiła ulubioną kryjówkę rabusiów i złodziei. Kolejną postacią, którą Jezus wprowadza do swojej historii, jest kapłan. Nie poświęca czasu na jego opis, a jedynie opowiada o tym, jak nie okazał miłości ani współczucia człowiekowi, nie udzielając mu pomocy i przechodząc na drugą stronę drogi, aby się w to nie mieszać. Gdyby był ktoś, kto znałby Boże prawo miłości, byłby to kapłan. Z natury swojej pozycji miał być osobą współczującą, pragnącą pomagać innym. Niestety, "miłość" nie była dla niego słowem, które wymagało działania w imieniu kogoś innego. Następną osobą, która przechodzi obok w przypowieści o dobrym Samarytaninie, jest Lewita, który robi dokładnie to samo, co kapłan: przechodzi obok, nie okazując współczucia. Ponownie, znał prawo, ale również nie okazał współczucia poszkodowanemu.
Następną osobą jest Samarytanin, najmniej prawdopodobne, by okazał współczucie człowiekowi. Samarytanie byli uważani przez Żydów za niską klasę ludzi, ponieważ zawierali małżeństwa z nie-Żydami i nie przestrzegali całego prawa. Dlatego Żydzi nie mieli z nimi nic wspólnego. Nie wiemy, czy ranny mężczyzna był Żydem czy poganinem, ale dla Samarytanina nie miało to znaczenia; nie brał pod uwagę rasy ani religii poszkodowanego. "Dobry Samarytanin" widział tylko osobę pilnie potrzebującą pomocy i pomógł jej, wykraczając poza wymagane minimum. Opatrzył rany mężczyzny winem (aby je zdezynfekować) i oliwą (aby złagodzić ból). Wsadził go na swoje zwierzę i zawiózł do gospody na czas leczenia, płacąc karczmarzowi własnymi pieniędzmi. Następnie wykracza poza zwykłą przyzwoitość i mówi karczmarzowi, aby dobrze zaopiekował się mężczyzną, a on zapłaci za wszelkie dodatkowe wydatki w drodze powrotnej. Samarytanin postrzegał bliźniego jak każdego, kto był w potrzebie.
Ponieważ dobry człowiek był Samarytaninem, Jezus rysuje silny kontrast między tymi, którzy znali prawo, a tymi, którzy faktycznie przestrzegali prawa w swoim stylu życia i postępowaniu. Jezus pyta teraz prawnika, czy może zastosować tę lekcję do własnego życia, zadając pytanie: "Który z tych trzech, zdaniem twoim, był bliźnim temu, który wpadł w ręce zbójców?". (Łukasza 10:36). Po raz kolejny odpowiedź prawnika świadczy o jego osobistej zatwardziałości serca. Nie może się zmusić do wypowiedzenia słowa "Samarytanin"; odnosi się do "dobrego człowieka" jako "tego, który okazał miłosierdzie". Jego nienawiść do Samarytan (jego sąsiadów) była tak silna, że nie potrafił nawet odnieść się do nich we właściwy sposób. Następnie Jezus mówi prawnikowi "idź i czyń podobnie", co oznacza, że powinien zacząć żyć tak, jak nakazuje mu prawo.
Kończąc spotkanie w ten sposób, Jezus mówi nam, abyśmy naśladowali przykład Samarytanina w naszym własnym postępowaniu; tj. mamy okazywać współczucie i miłość tym, których spotykamy w naszych codziennych czynnościach. Mamy kochać innych (werset 27) bez względu na ich rasę czy religię; kryterium jest potrzeba. Jeśli oni potrzebują, a my mamy możliwość pomocy, to mamy dawać hojnie i swobodnie, bez oczekiwania zwrotu. Jest to niemożliwe do spełnienia zobowiązanie dla prawnika i dla nas. Nie zawsze możemy przestrzegać prawa ze względu na naszą ludzką kondycję; nasze serce i pragnienia są w większości samolubne. Pozostawieni sami sobie, postępujemy niewłaściwie, nie przestrzegamy prawa. Możemy mieć nadzieję, że prawnik dostrzegł to i zdał sobie sprawę, że nie mógł zrobić nic, by się usprawiedliwić, że potrzebował osobistego Zbawiciela, by zadośćuczynić za swój brak zdolności do wybawienia się od grzechów. Lekcje płynące z przypowieści o dobrym Samarytaninie są więc trojakie: (1) mamy odłożyć na bok nasze uprzedzenia i okazywać innym miłość i współczucie. (2) Naszym bliźnim jest każdy, kogo napotkamy; wszyscy jesteśmy stworzeniami Stwórcy i mamy kochać całą ludzkość, jak nauczał Jezus. (3) Przestrzeganie prawa w całości z zamiarem zbawienia samego siebie jest zadaniem niemożliwym; potrzebujemy zbawiciela, a jest nim Jezus.
Istnieje jeszcze jeden możliwy sposób interpretacji przypowieści o dobrym Samarytaninie, a mianowicie metafora. W tej interpretacji zraniony człowiek to wszyscy ludzie znajdujący się w upadłym stanie grzechu. Rabusie to szatan atakujący człowieka z zamiarem zniszczenia jego relacji z Bogiem. Uczony w Piśmie to ludzkość bez prawdziwego zrozumienia Boga i Jego Słowa. Kapłan to religia w stanie odstępstwa. Lewita to legalizm, który zaszczepia uprzedzenia w sercach wierzących. Samarytanin to Jezus, który zapewnia drogę do duchowego zdrowia. Chociaż ta interpretacja daje dobre lekcje, a podobieństwa między Jezusem a Samarytaninem są uderzające, takie rozumienie zwraca uwagę na Jezusa, co nie wydaje się być zamierzone w tekście. Dlatego musimy dojść do wniosku, że nauczanie przypowieści o dobrym Samarytaninie jest po prostu lekcją na temat tego, co to znaczy kochać bliźniego.
English
Jakie jest znaczenie przypowieści o dobrym Samarytaninie?
