Pytanie
Czym jest teizm sceptyczny?
Odpowiedź
Sceptyczny teizm twierdzi, że istotom ludzkim brakuje wszechwiedzy i że ich ograniczenia muszą być brane pod uwagę przy próbie oceny decyzji podejmowanych przez Boga. Celem tego sceptycyzmu są same istoty ludzkie, co sugeruje, że powinniśmy być ostrożni wobec sprzeciwów wobec działań lub istnienia Boga. Czyni to teizm sceptyczny jedną z wielu odpowiedzi na "problem zła".
Problem zła sugeruje, że nieuzasadnione zło jest nie do pogodzenia z istnieniem Boga. Sceptyczny teizm odpowiada, że założenie "nie ma żadnego możliwego uzasadnienia dla Boga, aby dopuścić to postrzegane zło" jest nierozsądne. Z punktu widzenia sceptycznego teizmu, problem zła sprowadza się do stwierdzenia: "Nie mogę dostrzec uzasadnionego powodu, aby pozwolić na to zło; dlatego też żadna wszechmocna, wszechwiedząca istota również nie może go dostrzec".
Powszechnie stosowanym podsumowaniem sceptycznego teizmu jest "analogia rodzica". Zdrowy rozsądek wskazuje, że rodzic może być usprawiedliwiony, zezwalając na cierpienie dziecka, nawet postrzegane jako "zło", w okolicznościach, w których dziecko nie rozumie lub nie akceptuje tych uzasadnień. Trzylatek może twierdzić, że nie ma dobrego powodu, by obcy ludzie wiązali go i wkładali do przerażającej, hałaśliwej maszyny. Jednak wykonanie rezonansu magnetycznego niekoniecznie jest nieuzasadnione tylko dlatego, że dziecko tak uważa. Ta sama koncepcja może mieć zastosowanie do szczepień, operacji i wielu innych kwestii.
Niewierzący mogą odpowiedzieć na tę analogię, mówiąc, że dobrzy rodzice wyjaśniają swoje uzasadnienia. Zbycie obaw dziecka stwierdzeniem "nie zrozumiesz" wydaje się niesprawiedliwe i nierozsądne. Zauważają również, że rozważane zło nie jest stosunkowo niewielką niedogodnością; są to raczej kwestie takie jak ludobójstwo, choroby i gwałty. Takie odpowiedzi często wskazują, że skoro Bóg może "zrobić wszystko", powinien dostarczyć wszelkich potrzebnych wyjaśnień, odpowiednich dla naszych ograniczonych umysłów.
Sceptyczny teizm powiedziałby jednak, że takie zastrzeżenia mijają się z celem. Analogia z rodzicem - a w konsekwencji teizm sceptyczny - polega na tym, że tylko w percepcji dziecka nie ma dobrych powodów dla "zła". Osoby o bardziej zaawansowanej percepcji mogą wyraźnie dostrzec pewne dobre powody (1 Koryntian 13:11-12). Ograniczona wiedza może uniemożliwić niektórym umysłom pełne zrozumienie pewnych uzasadnień, bez względu na to, jak mocne jest uzasadnienie lub jak dokładne jest wyjaśnienie. Jest zatem logicznie możliwe, że wszechwiedząca i wszechmocna istota ma uzasadnienia, których w pełni nie dostrzegamy.
Względna skala różnego "zła" jest również nieistotna, ale nie dlatego, że sceptyczny teizm odrzuca rzeczywistość bólu i cierpienia. Dzieje się tak raczej dlatego, że nie jesteśmy Bogiem (Izajasza 55:8-9) i nie możemy twierdzić, że jesteśmy nieomylnymi sędziami Jego działań (Hioba 38:1-7). Gdy wchodzimy w dorosłość, wiele kwestii, które kiedyś wydawały się proste, okazuje się bardziej złożonych i zniuansowanych (1 Koryntian 13:11-12). Nieskończenie bardziej zaawansowana perspektywa Boga sprawia, że nierozsądne jest twierdzenie, że nie może być usprawiedliwienia dla Boga, aby dopuścił do jakiegoś szczególnego zła. Analogia rodzic-dziecko jest używana po prostu dlatego, że sytuacja ta jest nam bliska; bardziej trafnym porównaniem dla Boga i człowieka mogliby być dorośli i bakterie.
Inną kwestią często pomijaną przez krytyków sceptycznego teizmu jest to, że wyjaśnienie nie zmusza do akceptacji (Jana 5:39-40; Jakuba 2:19). Ktoś może napotkać jasne, logiczne i zwięzłe wyjaśnienia, a mimo to je odrzucić - nawet te, które zaakceptowałoby 99 procent innych osób. Albo, jak w przypadku dzieci, zwykły egoizm lub emocje mogą przeważyć nad wszystkimi innymi względami. Po raz kolejny dowodzi to wąskiej kwestii: samo stwierdzenie "nie widzę ku temu dobrych powodów" nie jest dowodem na to, że takie uzasadnienia nie istnieją lub nie mogą istnieć. Wystarczająco dobry powód jest z natury subiektywnym określeniem, a konkurujące ze sobą pragnienia często zabarwiają nasze poglądy na to, co uznamy, a czego nie.
Sceptyczny teizm inspiruje wiele innych krytyk i dyskusji, o których mowa tutaj. Istnieją głębsze dyskusje na temat naszej wiedzy o Bogu i tego, gdzie można wątpić w nasze wnioski - nawet problemy takie jak solipsyzm. Jednakże ogólna koncepcja sceptycznego teizmu jest biblijnie i racjonalnie uzasadniona. Wszechmocna, wszechwiedząca istota nie jest zanegowana tylko dlatego, że jej działania nie mają doskonałego sensu dla omylnych ludzi (Rzymian 9:20-21).
English
Czym jest teizm sceptyczny?
