ප්‍රශ්නය
ෆ්ලේවියස් ජොසීෆස් යනු කවුද?
පිළිතුර
ක්‍රි. ව. පළමු ශතවර්ෂයේ නිකුත් වූ දා සිට, ෆ්ලේවියස් ජොසීෆස්ගේ ලේඛන යුදෙව්-කිතුනු ඉතිහාසයේ මූලික මූලාශ්‍රයක් බවට පත්ව ඇත. ෆ්ලේවියස් ජොසීෆස්ගේ ජීවිතයට අනුව, ජොසීෆස් “කයිස් සීසර්ගේ පාලන සමයේ පළමුවන අවුරුද්දේ මතියස්ට දාව උපත ලැබීය” (1:5), ක්‍රි. ව. 37. “වයස අවුරුදු දහහතරේදී [ඔහු] සියල්ලන්ගේ ප්‍රශංසාවට ලක් විය. [ඔහු] ඉගෙනීමට ඇති ආදරය; නීතියේ කරුණු පිළිබඳ නිවැරදි අවබෝධය පිළිබඳ [ඔහුගේ] මතය දැන ගැනීම සඳහා, උත්තම පූජකයන් සහ නගරයේ ප්‍රධාන පුරුෂයන් ඔහු වෙත නිතර නිතර පැමිණියහ” (2:9).
ඵරිසිවරුන්, සද්දුසිවරුන් සහ එසෙනීස් යන යුදෙව් නිකායන් නිරීක්ෂණය කරමින්, ෆ්ලේවියස් ජොසීෆස් බානුස් නම් ආරාමයක් (2:11-12) සමඟ වසර තුනක් ගත කළ අතර, වයස අවුරුදු දහනවයේදී ආපසු පැමිණි පසු, “නීතිවලට අනුව [ඔහු] හැසිරීමට පටන් ගත්තේය. පරිසිවරුන්ගේ නිකායේ” (2:12). පීඩා විඳි ඵරිසිවරුන් ආරක්ෂා කිරීමට රෝමයට ගිය ඔහු, රෝමයේ ජීවන රටාව ගැන පැහැදීමක් ඇතිව ආපසු පැමිණියේය. වැඩි කල් යන්නට මත්තෙන්, රෝමයට එරෙහිව යුදෙව් හමුදාවන් විසින් කැරැල්ලක් ඇති විය (ක්‍රි. ව. 66), සහ ජොසීෆස් ගලීලයේ අණ දෙන නිලධාරියෙකු බවට පත් වූ අතර එහිදී ඔහු “ආයුධ සැපයීමට සහ නගර ශක්තිමත් කිරීමට වගබලා ගත්තේය” (14:77). කෙසේ වෙතත්, ඔහුගේ උත්සාහයන් නොතකා, ෆ්ලේවියස් ජොසීෆස් “බලහත්කාරයෙන් අල්ලා ගන්නා ලද” (65:350) ජෝතපාත හිදී යටත් විය. “ජෝතපාත වටලෑම අවසන් වී, [ඔහු] රෝමවරුන් අතර සිටි විට, වෙස්පේසියන් [ඔහුට] දැක්වූ මහත් ගෞරවයෙන් [ඔහු] බොහෝ සැලකිල්ලෙන් තබා ඇත” (ක්‍රි.ව. 69) සහ ඉක්මනින්ම ඔහු සමඟ පැමිණියේය. අධිරාජ්‍යයාගේ පුත් ටයිටස් නැවතත් ජෙරුසලමට (75:414-416).
වැඩෙන කැරලි මැඩලීමට ජොසීෆස් දැරූ උත්සාහයන් නොතකා, ක්‍රි. ව. 70දී රෝමවරුන් විසින් ජෙරුසලම විනාශ කරන ලදී. ජොසීෆස් ටයිටස් සමඟ රෝමයට ආපසු ගියේය, එහිදී ඔහු “වෙස්පේසියන් විසින් [ඔහුට] මහත් සැලකිල්ලක් දැක්වීය; මක්නිසාද ඔහු අධිරාජ්‍යයට පැමිණීමට පෙර ඔහු ජීවත් වූ ඔහුගේම නිවසේ මහල් නිවාසයක් ඔහුට ලබා දුන්නේය. ඔහු [ජෝසෆස්ට] රෝම පුරවැසියෙකුගේ වරප්‍රසාදයෙන් ගෞරව කළ අතර [ඔහුට] වාර්ෂික විශ්‍රාම වැටුපක් ලබා දුන්නේය. ඔහුගේ ජීවිතයේ අවසානය දක්වාම (ඔහුට) ගරු කළේය” (76:423).
ජොසීෆස්ගේ කෘති සංඛ්‍යාවෙන් ස්වල්පයක් නමුත් පරිමාවෙන් විශාලය. යුදෙව්වන්ගේ යුද්ධ යනු මැකබියානු කැරැල්ලේ සිට (අපොක්‍රිෆල් 1 මැකබීස් හි දක්වා ඇති පරිදි) ජොසීෆස් ජීවත් වූ ක්‍රි. ව. 70 ජෙරුසලමේ වැටීම දක්වා වූ යුදෙව් ජාතිය සම්බන්ධ වූ යුද්ධ පිළිබඳ වේදනාකාරී සහ අර්ධ වශයෙන් ඇසින් දුටු සාක්ෂියකි. යුදෙව්වන්ගේ පුරාවස්තු, මැවීමේ ආඛ්‍යානය (පරණ ගිවිසුමේ උත්පත්ති) සිට ජොසීෆස් ලියන කාලය දක්වා (නව ගිවිසුම සහ ඉන් පසුව) යුදෙව් ජනතාවගේ ඉතිහාසය විස්තර කරයි. ඇපියන් එරෙහිව යනු යුදෙව් දේවධර්මයේ සහ ග්‍රීක දර්ශනවාදයේ විවේචකයන්ට සහ සිසුන්ට එරෙහි චින්තනයේ තීක්ෂ්ණ බුද්ධියෙන් සමාව අයැදීමකි. කෙසේ වෙතත් ජොසීෆස් කිතුණුවන් අතර වඩාත් ප්‍රචලිත වන්නේ අලුත් ගිවිසුමෙන් පිටත යේසුස් වහන්සේ පිළිබඳ පැරණිතම ඓතිහාසික සාක්ෂිවලින් එකක් වන ද ඇන්ටික්විටීස් ඔෆ් ද ජුදස් හි යේසුස්වහන්සේ වෙත යොමු කිරීම හේතුවෙනි. පහත දැක්වෙන්නේ යුදෙව්වන්ගේ පුරාවස්තු (18:63–64) හි ඡේදය, පසුකාලීන කිතුණු පරිවර්තකයෙකු විසින් වරහන් තුළ එකතු කරන ලද ඒවා ලෙස පොදුවේ විශ්වාස කරන දේ සමඟින්:
“මේ අවස්ථාවේදී ප්‍රඥාවන්ත මිනිසෙක් [ඇත්ත වශයෙන්ම යමෙක් ඔහුව මිනිසෙකු ලෙස හැඳින්විය යුතු නම්] පෙනී සිටියේය. මක්නිසාද ඔහු විස්මිත ක්‍රියා කරන්නෙකු, සත්‍යය සතුටින් පිළිගත් මිනිසුන්ගේ ගුරුවරයෙක් විය. එමෙන්ම ඔහු බොහෝ යුදෙව්වන් අතර මෙන්ම ග්‍රීක සම්භවයක් ඇති බොහෝ අය අතරද අනුගාමිකයෙක් විය. [ඔහු මෙසියස් ක්‍රිස්තුස්ය.] තවද පිලාත් අප අතර සිටි ප්‍රධානීන් විසින් කරන ලද චෝදනාවක් නිසා උන් වහන්සේව කුරුසියට හෙළූ විට, කලින් උන්වහන්සේට ප්‍රේම කළ අය එසේ කිරීම නතර කළේ නැත. [මක්නිසාද දිව්‍යමය අනාගතවක්තෘවරුන් උන් වහන්සේ ගැන මේ ගැන සහ ගණන් කළ නොහැකි තවත් පුදුම දේවල් ගැන කතා කළාක් මෙන්, තුන්වන දවසේදී උන්වහන්සේ නැවත ඔවුන්ට ජීවමානව දර්ශනය විය.] තවද අද දක්වාම උන්වහන්සේ නමින් නම් කරන ලද කිතුණු ගෝත්‍රය මිය ගොස් නැත.”
පසුව යුදෙව්වන්ගේ පුරාවස්තු(20:200) හි යේසුස්වහන්සේ නැවතත් සඳහන් කර ඇත, මේ කාලය ගෙවී යන විට, ජොසීෆස් ඔහුගේ සාකච්ඡාව යේසුස්වහන්සේගේ අර්ධ සහෝදර යාකොබ් වෙත යොමු කරයි (මතෙව් 13:55; ගලාති 1:19). ඡේදය නැවතත් සම්පූර්ණයෙන් උපුටා දැක්වීම වටී:
නමුත් මේ කනිෂ්ඨ අනනුස්, අපි ඔබට දැනටමත් පැවසූ පරිදි, උත්තම පූජක පදවිය ලබා ගත් අතර, ඔහුගේ කෝපයෙන් එඩිතර මිනිසෙකි. . . . ඔහු විනිශ්චයකරුවන්ගේ සැන්හෙඩ්‍රිනය එක්රැස් කර, යාකොබ් නම් වූ ඊනියා මෙසියස්-ක්‍රිස්තුස්වහන්සේ සහ තවත් සමහරක් යේසුස්වහන්සේගේ සහෝදරයා ඔවුන් ඉදිරියට ගෙන ආවේය. ඔහු නීතිය කඩකරන්නන් ලෙස ඔවුන්ට විරුද්ධව චෝදනාවක් එල්ල කළ විට, ඔහු ඔවුන්ව ගල් ගැසීමට භාර දුන්නේය.
ඔහුගේ ඓතිහාසික කෘතිවල ඉඳහිට පක්ෂග්‍රාහී වුවද, ජොසීෆස් සාපේක්ෂ විශ්වසනීය ඉතිහාසඥයෙකි, ඔහුගේ කෘතිය පළමු සියවසේ යුදෙව් ජීවිතය සහ යුදෙව් යුද්ධය පිළිබඳ මනා අවබෝධයක් සපයයි. එවැනි ඉතිහාස නොමැති නම්, මෙම ක්ෂේත්‍ර දෙක පිළිබඳ අපගේ දැනුම හා අවබෝධය ඉතා අඩු පොහොසත් වනු ඇත.
English
ෆ්ලේවියස් ජොසීෆස් යනු කවුද?
