ප්‍රශ්නය
යාකොබ්ගේ ජීවිතයෙන් අප ඉගෙනගත යුත්තේ කුමක්ද?
පිළිතුර
යාකොබ්ගේ ජීවිතය ආරම්භ වූයේ අරගලයකින්. ඒසව් සමඟ ගර්භාෂයේ නිවුන් දරුවෙකු ලෙස ඔහු තනතුර සඳහා විහිළු කළ අතර ඔහුගේ සහෝදරයාගේ විලුඹ අල්ලාගෙන උපත ලැබීය. යාකොබ්ගේ නම “ඔහු රවටනවා” ලෙස පරිවර්තනය කර ඇත (උත්පත්ති 25:26). ඔහුගේ මව වන රෙබෙකා ගර්භණී සමයේදී දෙවියන්වහන්සේගෙන් ඇයට සිදුවන්නේ කුමක්දැයි විමසූ විට, දෙවියන්වහන්සේ ඇයට පැවසුවේ ඇගේ ගර්භාෂය තුළ ජාතීන් දෙකක් බෙදී යන බවයි. එක් කෙනෙක් අනෙකට වඩා ශක්තිමත් වන අතර වැඩිමහල් තැනැත්තා බාලයාට සේවය කරයි (උත්පත්ති 25:23).
යාකොබ් සහ ඒසව් හැදී වැඩුණේ සංචාරක ජීවිතයකි. ඒසව් හොඳ දඩයම්කරුවෙකු වූ අතර ගම්බද පළාත්වල සිටීමට ප්‍රිය කළ අතර යාකොබ් “කූඩාරම් අතර නිවසේ සිටීමට සෑහීමකට පත්විය” (උත්පත්ති 25:27). ඒසව් දඩයම්කරුවෙකු වීම ඔහුගේ පියාගේ ප්‍රියතමයා වූ අතර ඊසාක් ගෙදරට ගෙනා දඩබ්බර ක්‍රීඩාවට ඊසාක් ආදරය කළ අතර යාකොබ්ට ඔහුගේ මවගේ අනුග්‍රහය ලැබුණි (උත්පත්ති 25:28). මෙම විනාශකාරී අනුග්‍රහය පවුල ඊළඟ පරම්පරාවට අනුගමනය කරනු ඇත, විශේෂයෙන් යාකොබ්ගේ පුත් ජෝසප් සමඟ. යාකොබ් යෝසෙප් කෙරෙහි දැක්වූ අනුග්‍රහය නිසා එය ඔහුගේ සහෝදරයන් අතර මහත් අමනාපයක් ඇති කළ අතර යෝසෙප්ගේ ජීවිතයද අහිමි විය.
ඊසාක් මහලු වූ විට සහ ඔහුගේ ඇස් පෙනීම මැකී ගිය විට, ඔහු තම මරණයට ආසන්න යැයි සිතූ අතර කුලුඳුල් පුත්‍රයා නිසා ආශීර්වාද තමා වෙත ලබා දීමට ඒසව් සමඟ කටයුතු කළේය (උත්පත්ති 27:1-4). මෙය ඇසූ රෙබෙකා, යාකොබ්ට ආශීර්වාද කිරීම සඳහා ඊසාක්ව රවටා ගැනීමේ සැලැස්මක් සකස් කළේය. මේ අනුව, ඒසව් වෙනුවට යාකොබ්ට තම පියාගේ ආශිර්වාදය ලැබුණි. තම පියාගේ මරණය ගැන වැලපෙන කාලය අවසන් වූ වහාම ඒ සඳහා යාකොබ්ව මරා දමන බවට ඒසව් පොරොන්දු විය (උත්පත්ති 27:41). ඔහුගේ පියා තවත් අවුරුදු විස්සක් පමණ මිය ගියේ නැත (උත්පත්ති 35:27-29).
කෙසේවෙතත්, රෙබෙකා ඒසව්ගේ සැලැස්ම ගැන දැනගෙන යාකොබ්ට අනතුරු ඇඟෙව්වා. යාකොබ් තමාගේම සෙනඟගෙන් භාර්යාවක් සොයා ගත යුතු බව රෙබෙකා ඊසාක්ට පැවසුවා. එබැවින් ඊසාක් යාකොබ්ව තම මුතුන්මිත්තන් වූ හාරාන්හි වාසය කළ ලාබන් මාමා වෙත යැව්වා (උත්පත්ති 27:43). යාකොබ්ගේ ගමනේදී, දෙවියන්වහන්සේ සමඟ ඉහළින් ස්වර්ගයට ඉණිමඟක් පිළිබඳ සිහිනයක් ඔහුට තිබූ අතර දේවදූතයන් නැඟී බැස යයි. මෙම නිරූපණය යේසුස්වහන්සේ සිය ශ්‍රාවකයෙකු වූ නතානියෙල්ට පැවසූ වචනවලින් පිළිබ්ඹු වේ (යොහන් 1:51). දෙවියන්වහන්සේ යාකොබ්ට පැමිණ සිටින බවට සහතිකයක් දුන් අතර ආබ්‍රහම්ට දුන් පොරොන්දුව නැවත ප්‍රකාශ කළේය (උත්පත්ති 28:13-15). මෙම අත්දැකීමෙහි ප්‍රති, ලයක් ලෙස යාකොබ් එම ස්ථානය “බෙතෙල්” ලෙස නම් කළේ “දෙවියන්ගේ ගෘහය” යනුවෙනි.
යාකොබ් හාරාන්හි පදිංචි වූ පසු, තම එළු බැටළු රැළ රැකබලා ගනිමින් එඞේරෙකු ලෙස තමා කරමින් සිටි වැඩ සඳහා ලාබන් ඔහුට ගෙවීමක් කළේය. තමා බෙහෙවින් ආදරය කළ ලාබන්ගේ දියණිය වන රේචල් වෙනුවෙන් යාකොබ් ලාබන් වෙනුවෙන් අවුරුදු හතක් වැඩ කිරීමට ඉදිරිපත් විය. කෙසේවෙතත්, යාකොබ්ට දැනගන්නට ලැබුණේ ඔහුගේ මාමා වූ ලාබන් තමා තරම්ම රැවටිලිකාරයෙකු විය හැකි බවයි. යාකොබ්ගේ විවාහ රාත්‍රියේදී ලාබන් ඔහුගේ වැඩිමහල් දියණිය වන ලෙයා රේචල් වෙනුවට ආදේශ කළේය (උත්පත්ති 29:23-25). කෙසේ වෙතත්, ලාබන් යාකොබ් රේචල්ට ද දීමට එකඟ වූ අතර, රේචල්ව බිරිඳක් ලෙස ගැනීමට පෙර යාකොබ්ට ලෙයා සමඟ විවාහ සතිය අවසන් කර, ඔහු වෙනුවෙන් තවත් අවුරුදු හතක් වැඩ කළේය. යාකොබ් මෙම සැලැස්මට එකඟ විය. ස්ත්‍රීන් දෙදෙනාම යාකොබ්ගේ භාර්යාවන් ලෙස සිටියද, යාකොබ් ලෙයාට වඩා රාකෙල්ට ප්‍රේම කළේය (උත්පත්ති 29:30), එය දිගටම පවුල් ආරවුල් ඇති කරයි.
රේචල් වඳව සිටියදී ලෙයා යාකොබ්ගේ කුලුඳුල් පුත් රූබන්ව බිහි කළා. ඉන්පසු ලෙයා, රේචල් සහ ඔවුන්ගේ සේවිකාවන් දෙදෙනාගෙන් තවත් පුතුන් එකොළොස්දෙනෙක් උපත ලැබුවා. මෙම පුතුන් ඊශ්‍රායෙලයේ ගෝත්‍ර දොළොසෙහි පූර්වගාමීන් වනු ඇත. රාකෙල්ගේ පළමු දරුවා සහ යාකොබ්ගේ එකොළොස්වැනි දරුවා වූ යෝසෙප්ගේ උපතින් පසු යාකොබ් ලාබන්ගෙන් ඉල්ලා සිටියේ ඔහුව නැවත තම මව්බිමට යවන ලෙසයි. ලාබන් යාකොබ්ගෙන් ඉල්ලා සිටියේ ඔහුගේ වැටුප නම් කරන්න කියාය. යාකොබ් ඉල්ලා සිටියේ ලාබන්ගේ සියලු එළු බැටළු පැටවුන් හා එළුවන් පමණක් තමාගේම බැටළු රැළවල් ඇති කර ගන්නා ලෙසයි. එය ක්‍රියාත්මක වූයේ කෙසේද හෝ ඇයි යන්න පැහැදිලි නැත, නමුත් යාකොබ් සංසර්ගයේ යෙදෙන විට රැළ ඉදිරිපිට ඉරි සහිත අතු තැබූ අතර, එහි ප්‍රතිපලය වූයේ පැල්ලම් සහ පැල්ලම් සහිත දරුවන් තමාටම කියා ගත හැකි බවය. යාකොබ් මෙය කළේ ශක්තිමත් සතුන් සමඟ පමණි. එවිට ඔහුගේ රැළ ශක්තිමත් වන අතර ලාබන්ට දුර්වල රැළක් තිබුණි (උත්පත්ති 30:31-43). ලාබන්ගේ සහ ලාබන්ගේ පුතුන්ගේ ආකල්පය වෙනස් වී ඇති බව යාකොබ් තේරුම්ගත්තේය. “මම ඔබ සමඟ සිටිමි” (උත්පත්ති 31:3) යන පොරොන්දුව සමඟ තම පියවරුන්ගේ දේශයට ආපසු යන ලෙස දෙවියන්වහන්සේ යාකොබ්ට අණ කළේ එවිටය. යාකොබ් තම භාර්යාවන් හා දරුවන් සහ ඔහු රැස් කරගත් විශාල රැළවල්ද රැගෙන හාරන් හැර ගියේය. යාකොබ් පිටත්ව ගිය බව ලාබන් දැනගත් විට ඔහු ඔහු පසුපස ගියේ ය. නමුත් දෙවියන්වහන්සේ ලාබන්ට සිහිනයකින් පැවසුවේ “හොඳ හෝ නරක හෝ යාකොබ්ටෙ කිසිවක් නොකියා සිටීමට වගබලා ගන්න” (උත්පත්ති 31:24). ලාබන් යාකොබ්ගෙන් ඇසුවේ ඇයි ඔහු රහසින් පිටව ගොස් යාකොබ්ට හානියක් කිරීමට තමාට ඇති බලය ගැන කතා කළේ දෙවියන් වහන්සේගේ අනතුරු ඇඟවීම නොවේ නම්. යාකොබ් තම ගෘහ පිළිම සොරකම් කළ බවට ඔහු චෝදනා කළේය. රැවටීමේ උරුමය අඛණ්ඩව කරගෙන යමින්, නොදැනුවත්වම පිළිම යාකොබ් වෙත ගෙන ගිය රේචල්, සෙවීමේදී ඒවා තම පියාගෙන් සඟවා තැබීය. එකිනෙකාගේ ඉඩම් ආක්‍රමණය නොකරන බවට දිවුරුම් දීමෙන් පසු ලාබන් සහ යාකොබ් හවුලෙන් වෙන් වූහ.
ඊළඟට යාකොබ්ට තම සහෝදරයා වූ ඒසව්ට මුහුණ දීමට සිදු වුණා. ඔවුන් එකිනෙකා දැක අවසන් වී වසර විස්සක් ගත වී ඇතත්, යාකොබ්ව මරා දමන බවට ඒසව් කළ තර්ජනය පිළිබඳ මතකය ඔහුව අත්හැරියේ නැත (උත්පත්ති 32:11). යාකොබ් තෑගි රැගෙන තමා ඉදිරියෙහි පණිවිඩකරුවන් යවා, ඒසව්ට තමා පසුපස එන බව පැවසීමට උපදෙස් දුන්නේය. ඒසව් මිනිසුන් හාරසියයක් සමඟ තමා හමුවීමට පැමිණෙන බව පණිවිඩකරුවෝ යාකොබ් වෙත ආපසු ගියහ. තමා විනාශ කිරීමට ඒසව් පැමිණේ යැයි බියෙන් සිටි යාකොබ් තම පවුල කණ්ඩායම් දෙකකට බෙදුවේය. අවම වශයෙන් එක් කණ්ඩායමකටවත් ප්‍රහාරයෙන් බේරෙනු ඇතැයි යන බලාපොරොත්තුව ඇත. යාකොබ් දෙවියන් වහන්සේට ගලවා ගන්නා ලෙස යාච්ඤා කළේය. උන්වහන්සේ යාකොබ්ව ආබ්‍රහම්ගේ දේශයට යවා ඇති බවත්, ඔහු සමෘද්ධිමත් වන බවට පොරොන්දු වී ඇති බවත් (ඔහුගෙන් පැවත එන්නන් බොහෝ දෙනෙක් සිටින බවත් දෙවියන් වහන්සේට මතක් කර දෙයි (උත්පත්ති 32:9-12). ඒසව් වෙනුවෙන් යාකොබ් තවත් තෑගි තෝරාගත්තේය. එදින රාත්‍රියේ ඔහු තම භාර්යාවන් හා පුතුන් ද ඔහුගෙන් ඈත් කළේය. තනිව සිටියදී, මධ්‍යම රාත්‍රියේදී සහ ඔහුගේ ජීවිතය ගැන බියෙන් සිටි යාකොබ්, දෙවියන්වහන්සේ බව පසුව දැනගත් මිනිසෙකු සමඟ පොරබැදුවේය (උත්පත්ති 32:22-31). ඒ මිනිසා යාකොබ්ගේ උකුලට අත තබා එය සොකට් එකෙන් එළියට දැම්මා. නමුත් දිවා කාලයේදී යාකොබ් ඒ මිනිසාට යන්න ඉඩ දුන්නේ නැහැ. ඔහු ආශීර්වාදයක් ඉල්ලා සිටි අතර, “ඔබගේ නාමය තවදුරටත් යාකොබ් නොව ඊශ්‍රායෙලය වනු ඇත. මන්ද ඔබ දෙවියන් වහන්සේ හා මනුෂ්‍යයන් සමඟ පොරබදමින් ජයගත් නිසාය” (උත්පත්ති 32:28). යාකොබ් ඒ මිනිසාගෙන් ඔහුගේ නම විමසූ විට ඔහු දෙවියන්වහන්සේ බව තේරුම්ගත්තා. යාකොබ් එම ස්ථානයට පෙනියෙල් යන නම තැබුවේ තමා දෙවියන්වහන්සේව දුටු බවත් දෙවියන්වහන්සේ තම ජීවිතය බේරාගත් බවත්ය. මෙම මල්ලව පොර තරගය සහ නම වෙනස් කිරීම යාකොබ්ට නව ආරම්භයක් සනිටුහන් කළේය. .
ඒසව් සමඟ නැවත එක්වීම ඔහු බිය වූ ප්‍රහාරය නොවේ: “ඒසව් යාකොබ්ව මුණගැසීමට දුව ගොස් ඔහුව වැලඳගත්තේය. ඔහු බෙල්ල වටේට අත තබා සිප ගත්තේය. ඔවුහු හඞා වැලපුණෝය” (උත්පත්ති 33:4). ඒසව් යාකොබ් සමඟ සෙසු මාර්ගයට යාමට ඉදිරිපත් විය. තම පවුලේ ප්‍රමාණය සඳහන් කරමින් යාකොබ් එය ප්‍රතික්ෂේප කළේය. තම මිනිසුන්ගෙන් සමහරෙකු කණ්ඩායම සමඟ පිටත් කර යවන ලෙස ඒසව් කළ ඉල්ලීමද යාකොබ් ප්‍රතික්ෂේප කළේය. යාකොබ් තම සහෝදරයා වූ ඒසව්ව සම්පූර්ණයෙන් විශ්වාස නොකළ බව පෙනේ. ඒ නිසා, සේවර්හිදී ඒසව්ව මුණගැසෙනවා වෙනුවට, යාකොබ් තම පවුලේ අයව වෙනත් මාර්ගයකට ගෙන ගොස් අවසානයේදී ඉඩමක් මිල දී ගෙන එල් එලෝහි ඊශ්‍රායෙලයේ පදිංචි විය. නැතහොත් “බලවත් ඊශ්‍රායෙලයේ දෙවියන්.” ඔහුට නව නමක් ලබා දී තිබුණද, රැවටිලිකාර යාකොබ් ඔහුව රවටා ගැනීමට උත්සාහ කරන අනෙක් අය ගැන තවමත් සැලකිලිමත් විය. මෙහිදී අපට පෙනෙන්නේ රැවටීමට කුමන්ත්‍රණය කරන අයගේ මනස සැමවිටම අන් අයගේ චේතනා ගැන සැක කරන බවත් කිසි විටෙකත් සම්පූර්ණයෙන්ම විවේක ගත නොහැකි බවත්ය.
යාකොබ්ගේ එකම දියණිය වන දීනා දූෂණය කිරීම සහ ඇගේ සහෝදරයන් වන සිමියොන් සහ ලෙවී ස්ත්‍රී දූෂණය කළ තැනැත්තාගේ මුළු ප්‍රජාවටම කළ පළිගැනීම උත්පත්ති 34 හි සඳහන් වේ. දෙමව්පියන්ගේ රැවටිලිකාරකම ඔවුන්ගේ සතුරා පරාජය කළ රැවටිලිකාර ලෙස දරුවන්ට ලබා දෙන ආකාරය නැවත වරක් අපට පෙනේ. යාකොබ් තම පුතුන් කෙරෙහි කෝප වූ අතර දෙවියන්වහන්සේගේ මඟ පෙන්වීමට කීකරු වෙමින් තම පවුල නැවත බෙතෙල් වෙත ගෙන ගියේය (උත්පත්ති 35:1) එහිදී දෙවියන්වහන්සේ යාකොබ්ට නැවත පෙනී සිටිමින් ඔහුගේ ආශීර්වාදය තහවුරු කළේය (උත්පත්ති 35:9-13). යාකොබ් දෙවියන්වහන්සේව මුණගැසීමේදී, රජවරුන් සහ බොහෝ ජාතීන් ඔහුගෙන් පැමිණෙන බවත්, දෙවියන්වහන්සේ තම මුතුන්මිත්තන්ට පොරොන්දු වූ දේශය ඔහුගේ උරුමය බවටත් පොරොන්දු විය (උත්පත්ති 35:11-12).
යාකොබ් සහ ඔහුගේ පවුලේ අය පසුව බෙතෙල් සිට ඊදර් දක්වා පදිංචියට ගියා. යන අතරමගදී රේචල් ඇගේ දෙවන පුත්‍රයා වූ යාකොබ්ගේ දොළොස් වන බෙන්ජමින්ව බිහි කළාය. රේචල් දරු ප්‍රසූතියේදී මිය ගියේය. යාකොබ් තම පියා වූ ඊසාක් සමඟ මාම්රේහි නැවත එක්විය. ඔහුගේ පියා මිය ගිය විට යාකොබ් සහ ඒසව් යන දෙදෙනාම ඔහුව භූමදාන කළහ.
ඔහුගේ මවට සමානව යාකොබ්ටද ප්‍රියතමයන් සිටියේය. රේචල් ඔහුගේ ප්‍රියතම බිරිඳ වූ අතර ඇගේ දරුවන් වන ජෝසප් සහ බෙන්ජමින් ඔහුගේ ප්‍රියතම පුත්‍රයෝ වූහ. ඇත්ත වශයෙන්ම, යෝසෙප් කොතරම් ප්‍රිය වූවාද කියනවා නම්, ඔහුගේ සහෝදරයන් ඊර්ෂ්‍යා වී ඔහුව වහල්කමට විකුණුවා. නමුත් දෙවියන්වහන්සේ යෝසෙප් සමඟ සිටියා. අවසානයේදී ඔහු ඊජිප්තුවේ හොඳ ප්‍රතිපල ලබාගත්තා. යාකොබ් ඊජිප්තුවේදී මිය ගිය අතර යෝසෙප්ගේ ඉල්ලීම පරිදි එම්බාම් කරන ලදි (උත්පත්ති 49:29-50:3). යෝසෙප් සහ ඔහුගේ සහෝදරයන් ආබ්‍රහම්, සාරා, ඊසාක්, රෙබෙකා සහ ලෙයා සමඟ මිහිදන් කිරීම සඳහා යාකොබ්ගේ දේහය කානාන් වෙත ගෙන ගියා. ඔහුගේ මරණයට පෙර යාකොබ් තම පුතුන් දොළොස් දෙනාට ආශීර්වාද කර ආබ්‍රහම් භූමදානය සඳහා මිල දී ගත් ගුහාවේ භූමදාන කරන ලෙස ඉල්ලා සිටියේය. කුලුඳුලාගේ ආශිර්වාදය බාල පුත්‍රයාට ලබා දෙමින් යාකොබ් යෝසෙප්ගේ පුතුන් දෙදෙනාටත් ආශීර්වාද කර තිබුණා. කුලුඳුලාගේ ආශීර්වාදය යාකොබ්ට ලබා දීමට රැවටී සිටි ඔහුගේ පියා මෙන් නොව, යාකොබ් තම දෑත් තරණය කළේ හිතාමතාම ආශීර්වාද ලබා දීමටය.
ආබ්‍රහම්, ඊසාක් සහ යාකොබ්ගේ ජීවිතවල සමානකම් කැපී පෙනේ. ඔවුන්ගේ කථා වල පවුලේ වැදගත්කම සහ ආදර්ශයේ බලපෑම අපට පෙනේ. වංචාව, අනුග්‍රහය, පවුල් ආරවුල්, අනපේක්ෂිත ආශිර්වාදය, ප්‍රතිසන්ධානය සහ ඇදහිල්ල වැනි තේමාවන් ආඛ්‍යානයන් හරහා ගලා යයි. බොහෝ විට දෙවියන් වහන්සේ තම පොරොන්දු වලට විශ්වාසවන්තව සිටින බව අපට පෙනේ. උන් වහන්සේව විශ්වාස කිරීමට කැමති පව්කාර මිනිසුන් තුළින් උන් වහන්සේ සිය රාජ්‍ය අරමුණු ඉටු කර ගැනීමට තෝරා ගනී. ඔහුට එම පව්කාර මිනිසුන්ව අලුත් කළ හැකිය. එනම් ආබ්‍රම්ට ආබ්‍රහම් යන නමද, යාකොබ්ට ඊශ්‍රායෙලය යන නමද, යේසුස් ක්‍රිස්තුස්වහන්සේ කෙරෙහි විශ්වාස කරන අයව නව නිර්මාණද (2 කොරින්ති 5:17). අපගේ පව්කාර රටාවන් තවමත් අපව පීඩාවට පත් කළත්, ක්‍රිස්තුස්වහන්සේ තුළ අපගේ පව්වලට සමාව දීම මෙන්ම ජය ගැනීමේ බලයද අපට පෙනේ. ලෝකයේ දෙවියන්වහන්සේගේ වැඩවලට සහභාගි වන ලෙස අපට ආරාධනා කර ඇත. අපට අළුත් නම් ඇති අතර දෙවියන්වහන්සේගේ පොරොන්දු විශ්වාස කළ හැකිය.
යාකොබ්ගේ නම, “රැවටිලිකාරයා” යාකොබ්ගේ ජීවිතයේ වැඩි කොටසක් නිරූපණය කරයි. නමුත් ඔහු ඊශ්‍රායෙලයද විය. දෙවියන්වහන්සේ ඔහුට පොරොන්දු වූ තැනැත්තා විය. දෙවියන්වහන්සේ යාකොබ්ට දර්ශනය වූ අතර යාකොබ් දෙවියන්වහන්සේගේ පොරොන්දු විශ්වාස කළේය. යාකොබ්ගේ වැරදි නොතකා, දෙවියන්වහන්සේ ඔහුව තෝරාගත්තේ අදටත් ඔහුගේ නම දරන ශ්‍රේෂ්ඨ ජාතියක නායකයා ලෙසයි. නමුත් මේ සඳහා, සිදුවීම් මධ්‍යයේ සිටින යාකොබ් ගැන අප බොහෝ දේ දැන ගනු ඇතැයි සිතිය නොහැක. ප්‍රධාන ක්‍රීඩකයන් ඔහු වටා සිටින අයයි. යාකොබ් ගැන කථා කිරීමට තරම් ප්‍රඥාවක් හෝ ධෛර්යයක් නොමැති අතර, දෙවියන්වහන්සේගේ නිෂ්ක්‍රීය මෙවලමට වඩා මඳක් වැඩි කෙනෙකු ලෙස ඔහුව දැකීමට අප පෙළඹේ. අප දෙවියන් වහන්සේ උදෙසා මහත් ක්‍රියාවන් සිදු නොකිරීම නිසා, අප උන්වහන්සේට වැදගත් නොවන බව සිතීමට අප පෙළඹෙන්නේ නම්, අප යාකොබ්ගේ ජීවිතය ගැන සලකා බැලිය යුතු අතර, අපගේ අඩුපාඩුකම් තිබියදීත්, දෙවියන් වහන්සේට හා කැමැත්ත තවමත් අපව උන්වහන්සේගේ සැලැස්මට යොදා ගන්න.
English
යාකොබ්ගේ ජීවිතයෙන් අප ඉගෙනගත යුත්තේ කුමක්ද?
