ප්‍රශ්නය
ඒදොම්වරු කවුද?
පිළිතුර
ඒදොම්වරු ඊසාක්ගේ කුලුඳුල් පුත්‍රයා සහ යාකොබ්ගේ නිවුන් සහෝදරයා වූ ඒසව්ගෙන් පැවත එන්නෝය. ගර්භාෂයේදී ඒසව් සහ යාකොබ් එකට පොර බැදූ අතර දෙවි ඔවුන්ගේ මව වන රෙබෙකාට පැවසුවේ ඔවුන් ජාතීන් දෙකක් බවට පත්වන බවයි, වැඩිමහල් තැනැත්තා බාලයාට සේවය කරයි (උත්පත්ති 25:23). වැඩිහිටියෙකු වූ ඒසව් තම උරුමය රතු සුප් බඳුනකට යාකොබ්ට විකුණුවේය (උත්පත්ති 25:30-34), පසුව ඔහු තම සහෝදරයාට වෛර කළේය. ඒසව් ඒදොම්වරුන්ගේ පියා බවට පත් වූ අතර යාකොබ් ඉශ්‍රායෙල්වරුන්ගේ පියා බවට පත් වූ අතර ජාතීන් දෙක ඔවුන්ගේ ඉතිහාසයේ වැඩි කාලයක් පුරා අරගල කළහ. බයිබලයේ "සේයර්" (යෝෂුවා 24:4), "බොස්රා" (යෙසායා 63:1) සහ "සේලා" (2 රාජාවලිය 14:7) යනු ඒදොම්ගේ දේශය සහ ප්‍රාග්ධනය ගැන සඳහන් කරයි. සේලා අද වඩා හොඳින් හඳුන්වන්නේ පෙට්රා ලෙසයි.
"ඒදොම්" යන නම පැමිණියේ "රතු" යන අර්ථය ඇති සෙමිටික් වචනයකිනි. මළ මුහුදට දකුණින් පිහිටි භූමියට එම නම ලැබුණේ භූ විෂමතාවයේ එතරම් කැපී පෙනෙන රතු වැලි ගල් නිසාය. ඒසව්, තම ජන්ම අයිතිය වෙළඳාම් කළ සුප් නිසා ඒදොම් ලෙස ප්‍රසිද්ධියට පත් වූ අතර පසුව ඔහුගේ පවුලේ අය එකම නමින් කඳුකරයට ගෙන ගියේය. උත්පත්ති 36 ඒදොම්වරුන්ගේ මුල් ඉතිහාසය විස්තර කරයි, ඊශ්‍රායෙලයට රජෙකු ලැබීමට බොහෝ කලකට පෙර රජවරුන් රජකම් කළ බව ප්‍රකාශ කරයි (උත්පත්ති 36:31). ඒදොම්වරුන්ගේ ආගම සශ්‍රීකත්ව දෙවිවරුන්ට වන්දනාමාන කළ වෙනත් මිථ්‍යාදෘෂ්ටික සමාජවලට සමාන විය. ඒසව්ගෙන් පැවතෙන්නන් අවසානයේ දකුණේ ඉඩම්වල ආධිපත්‍යය දැරූ අතර කෘෂිකර්මාන්තය හා වෙළඳාමෙන් ඔවුන්ගේ ජීවිතය ගත කළහ. පුරාණ වෙළඳ මාර්ගවලින් එකක් වන රජුගේ අධිවේගී මාර්ගය (ගණන් කථාව 20:17) ඒදොම් හරහා ගමන් කළ අතර, ඊශ්‍රායෙලිතයන් ඊජිප්තුවෙන් නික්ම යාමේදී එම මාර්ගය භාවිතා කිරීමට අවසර ඉල්ලා සිටි විට ඔවුන් බලහත්කාරයෙන් ප්‍රතික්ෂේප කරනු ලැබීය.
ඊශ්‍රායෙලිතයන්ට කිට්ටු ඥාතීන් වූ නිසා ඒදොම්වරුන්ට වෛර කිරීම තහනම් විය (ද්විතීය කථාව 23:7). කෙසේවෙතත්, ඒදොම්වරු නිතිපතා ඊශ්‍රායෙලයට පහර දුන් අතර, බොහෝ යුද්ධ සිදු වූයේ එහි ප්‍රතිපලයක් වශයෙනි. සාවුල් රජ ඒදොම්වරුන්ට විරුද්ධව සටන් කළ අතර දාවිත් රජ ඔවුන්ව යටත් කර ඒදොම්හි හමුදා කඳවුරු පිහිටුවාගත්තේය. ඒදොමයිට් භූමිය පාලනය කිරීමත් සමඟ ඊශ්‍රායෙලයට රතු මුහුදේ පිහිටි ඒසොන්-ගෙබර් වරායට පිවිසිය හැකි වූ අතර, සලමොන් රජු විසින් ගවේෂණ රාශියක් යැවීය. සලමොන්ගේ පාලන සමයෙන් පසු, ඒදොම්වරු කැරලි ගැසූ අතර, ටිග්ලත්-පිලෙසර් යටතේ ඇසිරියානුවන් විසින් ඔවුන්ව යටත් කරන තෙක් ඔවුන්ට යම් නිදහසක් ලැබුණි.
මැකබියානු යුද්ධයේදී, ඒදොම්වරුන් යුදෙව්වන් විසින් යටත් කර යුදෙව් ආගමට හැරවීමට බල කෙරුනි. ඒදොම්වරු යුදෙව්වන් කෙරෙහි තිබූ පැරණි වෛරය බොහෝ දුරට පවත්වා ගෙන ගියහ. ග්‍රීක භාෂාව පොදු භාෂාව බවට පත් වූ විට, ඒදොම්වරුන් හැඳින්වූයේ ඉදුමේයයන් යනුවෙනි. රෝම අධිරාජ්‍යයේ නැගීමත් සමඟ, යුදෙව් ආගමට හැරුණු ඔහුගේ පියා යුදෙව් රජු ලෙස නම් කරන ලදී. ක්‍රිස්තුස්වහන්සේ ඝාතනය කිරීමේ උත්සාහයක් ලෙස බෙත්ලෙහෙමේ සමූල ඝාතනයක් කිරීමට අණ කළ ඒකාධිපතියා වූ මහා හෙරොද් රජු ලෙස ඉදුමියන් ඉතිහාසයේ හැඳින්වේ (මතෙව් 2:16-18).
හෙරොද්ගේ මරණයෙන් පසු, ඉදුමියානු ජනයා ඉතිහාසයෙන් සෙමෙන් අතුරුදහන් වූහ. දෙවියන් වහන්සේ එසකියෙල් 35 හි ඒදොම්වරුන්ගේ විනාශය ගැන පුරෝකථනය කර, "ඉශ්‍රායෙල් වංශය පාළු වූ නිසා ඔබ උරුමය ගැන ප්‍රීති වූවාක් මෙන්, මම ඔබ සමඟ ගනුදෙනු කරන්නෙමි; සේයර් කන්ද සහ ඒදොම් සියල්ලම පාළුවට යනු ඇත. එවිට මම සමිඳාණන් වහන්සේ බව ඔවුන් දැනගනු ඇත "(එසකියෙල් 35:15). යුදෙව්වන් පාලනය කිරීමට ඒදොම් නිරන්තරයෙන් උත්සාහ කළද, රෙබෙකාට දෙවියන්වහන්සේ දුන් අනාවැකිය ඉටු විය: වැඩිමහල් දරුවා බාලයාට සේවය කළ අතර ඊශ්‍රායෙලය ඒදොම්ට වඩා ශක්තිමත් බව ඔප්පු කළේය.
English
ඒදොම්වරු කවුද?
