คำถาม
เราควรเรียนรู้อะไรจากชีวิตของยาโคบ
คำตอบ
ชีวิตของยาโคบเริ่มต้นด้วยการต่อสู้ดิ้นรน ขณะเป็นฝาแฝดกับเอซาวในครรภ์ เขาต่อสู้กันเพื่อชิงตำแหน่งและเกิดมาโดยจับส้นเท้าของพี่ชาย ชื่อของยาโคบแปลว่า “เขาหลอกลวง” (ปฐมกาล 25:26) เมื่อเรเบคาห์มารดาของเขาถามพระเจ้าระหว่างตั้งครรภ์ว่าเกิดอะไรขึ้นกับเธอ พระเจ้าตรัสกับเธอว่าในครรภ์ของเธอมีสองชนชาติที่จะแบ่งแยกกัน คนหนึ่งจะแข็งแกร่งกว่าอีกคนหนึ่ง และพี่จะรับใช้น้อง (ปฐมกาล 25:23)
ยาโคบและเอซาวเติบโตมาด้วยกันโดยมีชีวิตอย่างร่อนเร่ เอซาวกลายเป็นพรานที่เก่งและชอบออกไปตามชนบทในขณะที่ยาโคบ “ชอบอยู่กับบ้าน อยู่ตามเต็นท์ต่างๆ” (ปฐมกาล 25:27) เอซาวเป็นพรานซึ่งเป็นคนโปรดของพ่อ อิสอัคชอบที่เอซาวนำของป่ากลับบ้านขณะที่ยาโคบเป็นคนโปรดของแม่เขา (ปฐมกาล 25:28) ความลำเอียงที่เป็นภัยนี้จะติดตามครอบครัวนี้ไปในรุ่นต่อไปโดยเฉพาะอย่างยิ่งกับโยเซฟลูกชายของยาโคบ นั่นคือความลำเอียงที่ยาโคบมีต่อโยเซฟจนทำให้เกิดความไม่พอใจอย่างมากท่ามกลางพวกพี่ชายของเขาและเกือบจะทำให้โยเซฟเสียชีวิต
เมื่ออิสอัคอายุมากและสายตาของเขามัวลง เขาคิดว่าเขาใกล้จะตายแล้วจึงตกลงกับเอซาวเพื่อมอบพรอันเนื่องมาจากการเป็นบุตรชายหัวปีให้เขา (ปฐมกาล 27:1-4) เมื่อได้ยินดังนั้นเรเบคาห์จึงวางแผนหลอกอิสอัคให้อวยพรยาโคบแทน ดังนั้นยาโคบจึงได้รับพรจากบิดาแทนเอซาว เอซาวสาบานว่าเขาจะฆ่ายาโคบเพราะสิ่งนี้ในทันทีที่ช่วงไว้ทุกข์ถึงการตายของบิดาของเขาสิ้นสุดลง (ปฐมกาล 27:41) ในท้ายที่สุดพ่อของเขาก็ไม่ได้เสียชีวิตในช่วงเวลาอีกยี่สิบปีต่อมา (ปฐมกาล 35:27–29)
อย่างไรก็ตามเรเบคาห์รับรู้ถึงแผนการของเอซาวและเตือนยาโคบ เรเบคาห์บอกอิสอัคด้วยว่ายาโคบควรหาภรรยาจากชนชาติของเขาเอง ดังนั้นอิสอัคจึงส่งยาโคบไปหาลาบันลุงของเขาซึ่งอาศัยอยู่ในบ้านแห่งบรรพบุรุษของพวกเขาที่เมืองฮาราน (ปฐมกาล 27:43) ระหว่างการเดินทางของยาโคบ เขาฝันว่าจะมีบันไดขึ้นไปยังสวรรค์โดยมีพระเจ้าอยู่ด้านบนสุดและมีทูตสวรรค์กำลังขึ้นลง ภาพนี้สะท้อนอยู่ในคำพูดของพระเยซูที่ตรัสกับนาธานาเอลสาวกของพระองค์ (ยอห์น 1:51) พระเจ้าประทานความมั่นใจแก่ยาโคบถึงการทรงสถิตของพระองค์และย้ำถึงพระสัญญาของพระองค์ที่มีต่ออับราฮัม (ปฐมกาล 28:13-15) ผลจากประสบการณ์นี้ยาโคบจึงเปลี่ยนชื่อสถานที่เป็น "เบเธล" ซึ่งหมายถึง "พระนิเวศของพระเจ้า" และเขาให้คำมั่นสัญญาว่าจะรับใช้พระเจ้า
หลังจากยาโคบตั้งถิ่นฐานในเมืองฮาราน ลาบันเสนอค่าตอบแทนสำหรับงานที่เขาทำในฐานะคนเลี้ยงแกะดูแลฝูงแกะของเขา ยาโคบเสนอที่จะทำงานให้กับลาบันเป็นเวลาเจ็ดปีเพื่อแลกกับราเชลลูกสาวของลาบันซึ่งเขารักอย่างมาก อย่างไรก็ตามยาโคบต้องพบว่าลาบันลุงของเขาอาจเป็นคนหลอกลวงได้มากเท่ากับที่เขาเคยเป็น ในคืนแต่งงานของยาโคบ ลาบันได้สับเปลี่ยนลูกสาวคนโตของเขาโดยให้เป็นเลอาห์แทนราเชล (ปฐมกาล 29:23-25) อย่างไรก็ตามลาบันตกลงที่จะยกราเชลให้ยาโคบเช่นกัน ยาโคบแต่งงานกับเลอาห์จนเสร็จสิ้นสัปดาห์ก่อนที่จะรับราเชลเป็นภรรยา จากนั้นก็ทำงานให้เขาอีกเจ็ดปี ยาโคบเห็นด้วยกับแผนนี้ ขณะที่ผู้หญิงทั้งสองยังคงเป็นภรรยาของยาโคบ ยาโคบรักราเชลมากกว่าเลอาห์ (ปฐมกาล 29:30) ซึ่งเป็นแหล่งที่มาของความขัดแย้งในครอบครัวอย่างต่อเนื่อง
ขณะที่ราเชลยังเป็นหมัน เลอาห์ก็ให้กำเนิดรูเบนบุตรชายหัวปีของยาโคบ ต่อจากนั้นก็มีบุตรชายอีกสิบเอ็ดคนจากเลอาห์ ราเชล และสาวใช้สองคนของพวกเขา บุตรชายเหล่านี้จะเป็นต้นตระกูลของสิบสองเผ่าของอิสราเอล หลังจากการคลอดโยเซฟลูกคนแรกของราเชลและบุตรคนที่สิบเอ็ดของยาโคบ ยาโคบขอให้ลาบันส่งเขากลับไปยังบ้านเกิดของเขา ลาบันขอให้ยาโคบอยู่ต่อโดยให้บอกค่าจ้างของเขา ยาโคบขอเฉพาะแกะและแพะที่มีจุดและด่างจากฝูงทั้งหมดของลาบันที่เขาดูแลเพื่อสร้างฝูงแกะของเขาเอง มันไม่ชัดเจนว่าเกิดขึ้นได้อย่างไรหรือทำไมถึงเกิดขึ้น แต่ยาโคบวางกิ่งไม้ลายไว้ข้างหน้าฝูงสัตว์เมื่อพวกมันผสมพันธุ์ และส่งผลให้มีลูกหลานที่มีจุดและด่างซึ่งเขาสามารถอ้างสิทธิ์ให้กับตัวเอง ยาโคบทำสิ่งนี้กับสัตว์ที่แข็งแรงเท่านั้นเพื่อให้ฝูงแกะของเขาแข็งแรงขึ้นในขณะที่ลาบันมีฝูงแกะที่อ่อนแอ (ปฐมกาล 30:31–43) ยาโคบรับรู้ว่าทัศนคติของลาบันและบุตรชายของลาบันที่มีต่อเขาเปลี่ยนไป ตอนนั้นเองที่พระเจ้าทรงบัญชายาโคบให้กลับไปยังดินแดนของบรรพบุรุษของเขาพร้อมกับพระสัญญาของพระองค์ที่ว่า “และเราจะอยู่กับเจ้า” (ปฐมกาล 31:3) ยาโคบออกจากฮารานแล้วพาภรรยา ลูก และฝูงแกะทั้งหมดที่เขาสะสมไว้ไปด้วย เมื่อลาบันรู้ว่ายาโคบจากไปก็ติดตามเขาไป แต่พระเจ้าบอกลาบันในความฝันว่า "ไม่ว่าอะไรก็ตาม จงระวังอย่าพูดจาคุกคามข่มขู่ยาโคบ" (ปฐมกาล 31:24) ลาบันถามยาโคบว่าทำไมเขาถึงออกไปอย่างลับๆ และพูดถึงอำนาจของเขาที่จะทำร้ายยาโคบหากไม่ใช่เพราะคำเตือนของพระเจ้า เขายังกล่าวหายาโคบว่าขโมยรูปเคารพประจำบ้านของเขาด้วย โดยการสืบต่อนิสัยแห่งการหลอกลวง ราเชลผู้ซึ่งนำรูปเคารพมาโดยที่ยาโคบไม่รู้ ได้ปกปิดเกี่ยวกับรูปเคารพเหล่านี้จากพ่อของเธอในระหว่างการค้นหาของเขา ในที่สุดลาบันและยาโคบก็แยกทางกันหลังจากสาบานว่าจะไม่รุกรานดินแดนของกันและกัน
จากนั้นยาโคบต้องเผชิญหน้ากับเอซาวพี่ชายของเขา ถึงแม้จะผ่านไปยี่สิบปีแล้วนับตั้งแต่ครั้งสุดท้ายที่พวกเขาได้พบกัน แต่ความทรงจำเกี่ยวกับคำขู่ของเอซาวที่จะฆ่ายาโคบไม่เคยหายไปจากเขา (ปฐมกาล 32:11) ยาโคบส่งผู้สื่อสารนำหน้าไปพร้อมกับของขวัญโดยสั่งให้พวกเขาบอกเอซาวว่าเขาตามมาภายหลัง ผู้สื่อสารกลับมาบอกยาโคบว่าเอซาวกำลังจะมาพบเขาพร้อมกับผู้ชายสี่ร้อยคน ด้วยกลัวว่าเอซาวจะมาทำลายเขา ยาโคบจึงแบ่งครอบครัวออกเป็นสองกลุ่มโดยหวังว่าอย่างน้อยหนึ่งกลุ่มจะรอดพ้นจากการถูกโจมตีได้ ยาโคบอธิษฐานขอให้พระเจ้าช่วยเขาโดยการเตือนความจำพระเจ้าว่าพระองค์ส่งยาโคบกลับไปยังแผ่นดินของอับราฮัมและสัญญาว่าจะทำให้เขามั่งคั่งและลูกหลานของเขามากมาย (ปฐมกาล 32:9–12) ยาโคบเลือกของขวัญเพิ่มเติมให้กับเอซาวที่เขาจะส่งไปพร้อมกับคนรับใช้แบบชั่วครั้งชั่วคราวหวังจะทำให้เอซาวสงบลง คืนนั้นเขาส่งภรรยาและลูกของเขาไปจากเขาด้วย ขณะอยู่คนเดียวกลางดึกและหวาดกลัวถึงชีวิตของเขา ยาโคบปล้ำสู้กับชายคนหนึ่งผู้ที่เขารู้ในภายหลังว่าคือพระเจ้า (ปฐมกาล 32:22-31) ชายคนนั้นแตะสะโพกของยาโคบโดยเอามันออกจากเบ้าข้อต่อแต่ในเวลากลางวันยาโคบก็ยังไม่ยอมปล่อยชายคนนั้นไป เขาขอพรและชายนั้นจึงกล่าวว่า “เจ้าจะไม่ชื่อว่ายาโคบอีกแต่จะชื่อว่าอิสราเอล เพราะเจ้าสู้กับพระเจ้าและสู้กับมนุษย์แล้วเจ้าก็ชนะ” (ปฐมกาล 32:28) ยาโคบถามชื่อของชายผู้นั้นแล้วจึงเข้าใจว่าพระองค์คือพระเจ้า ยาโคบตั้งชื่อสถานที่นั้นว่าเปนีเอลโดยตระหนักว่าเขาเคยเห็นพระเจ้าแต่พระเจ้าทรงไว้ชีวิตเขา การปล้ำสู้และการเปลี่ยนชื่อครั้งนี้ถือเป็นการเริ่มต้นใหม่ของยาโคบ
การกลับมาพบกับเอซาวไม่ใช่การจู่โจมอย่างที่เขากลัวคือ "เอซาววิ่งเข้ามาหาและกอดยาโคบไว้ เขาโอบคอและจูบยาโคบ พวกเขาต่างร่ำไห้" (ปฐมกาล 33:4) เอซาวเสนอว่าจะร่วมเดินทางไปกับยาโคบตลอดทาง ยาโคบปฏิเสธโดยอ้างถึงขนาดครอบครัวของเขา ยาโคบยังปฏิเสธข้อเสนอของเอซาวที่จะทิ้งคนของเขาไว้กับกลุ่มด้วย ดูเหมือนว่ายาโคบจะไม่เชื่อใจเอซาวพี่ชายของเขาอย่างเต็มที่ ดังนั้นแทนที่จะพบกับเอซาวที่เสอีร์ยาโคบจึงพาครอบครัวของเขาไปอีกเส้นทางหนึ่งซึ่งในที่สุดพวกเขาก็ซื้อที่ดินและตั้งถิ่นฐานในเอลเอโลเฮ อิสราเอล (El Elohe Israel) หรือ “พระเจ้าผู้ทรงฤทธิ์คือพระเจ้าแห่งอิสราเอล” แม้ว่าเขาจะได้รับชื่อใหม่ยาโคบผู้หลอกลวงยังคงระวังคนอื่นๆ ที่อาจพยายามหลอกลวงเขา ในที่นี้เราจะเห็นว่าจิตใจของผู้ที่วางแผนจะหลอกลวงมักจะสงสัยในเจตนาของผู้อื่นและไม่สามารถพักผ่อนได้เต็มที่เลย
พระธรรมปฐมกาลบทที่ 34 บันทึกการข่มขืนดีนาห์ลูกสาวคนเดียวของยาโคบ และการแก้แค้นสิเมโอนและเลวีน้องชายของเธอต่อชุมชนของผู้ข่มขืนทั้งหมด เราได้เห็นอีกครั้งหนึ่งว่าความเจ้าเล่ห์ของพ่อแม่ส่งต่อไปยังลูกด้วยวิธีหลอกลวงที่พวกเขาได้เอาชนะศัตรู ยาโคบโกรธพวกลูกชายของเขาและด้วยการเชื่อฟังการทรงนำของพระเจ้าเขาจึงย้ายครอบครัวของเขากลับไปที่เบธเอล (ปฐมกาล 35:1) ที่ซึ่งพระเจ้าทรงปรากฏแก่ยาโคบอีกครั้งและยืนยันพระพรของพระองค์ (ปฐมกาล 35:9-13) ในการพบกับพระเจ้าของยาโคบเขาได้รับพระสัญญาว่ากษัตริย์และประชาชาติมากมายจะมาจากเขาและแผ่นดินที่พระเจ้าสัญญาไว้กับบรรพบุรุษของเขาจะเป็นมรดกของเขา (ปฐมกาล 35:11-12)
ในเวลาต่อมายาโคบและครอบครัวของเขาย้ายจากเบธเอลมาเอเดอร์ ระหว่างทางราเชลให้กำเนิดบุตรชายคนที่สอง บุตรคนที่สิบสองของยาโคบคือเบนยามิน ราเชลเสียชีวิตขณะคลอดบุตร ยาโคบได้พบกับอิสอัคบิดาของเขาอีกครั้งในเมืองมัมเร เมื่อบิดาของเขาเสียชีวิตทั้งยาโคบและเอซาวก็ฝังเขาไว้
เช่นเดียวกับแม่ของเขายาโคบก็มีคนโปรดเช่นกัน ราเชลเป็นภรรยาคนโปรดของเขาและลูกๆ ของเธอซึ่งก็คือโยเซฟและเบนจามินเป็นลูกชายคนโปรดของเขา ที่จริงโยเซฟได้รับความโปรดปรานมากจนพวกพี่ชายอิจฉาและขายเขาไปเป็นทาส แต่พระเจ้าทรงสถิตกับโยเซฟและในที่สุดเขาก็อยู่สุขสบายในอียิปต์และช่วยเหลือครอบครัวของเขา รวมถึงยาโคบด้วยจากความอดอยาก ยาโคบเสียชีวิตในอียิปต์และศพของเขาก็ถูกดองไว้ตามคำขอของโยเซฟ (ปฐมกาล 49:29 - 50:3) โยเซฟและพวกพี่ชายนำศพของยาโคบกลับไปที่คานาอันเพื่อฝังไว้ข้างอับราฮัม ซาราห์ อิสอัค เรเบคาห์ และเลอาห์ ก่อนเสียชีวิตยาโคบอวยพรบุตรชายทั้งสิบสองคนของเขาและขอให้ฝังเขาไว้ในถ้ำที่อับราฮัมซื้อมาเพื่อฝังศพ ยาโคบยังอวยพรบุตรชายสองคนของโยเซฟด้วยโดยอวยพรบุตรหัวปีแก่บุตรชายคนเล็ก ต่างจากบิดาของเขาที่ถูกหลอกให้อวยพรบุตรหัวปีแก่ยาโคบ ยาโคบประสานมือเพื่อเจตนาที่จะอวยพรซึ่งไม่ได้เป็นไปตามธรรมเนียม
ความคล้ายคลึงกันในชีวิตของอับราฮัม อิสอัค และยาโคบนั้นน่าทึ่ง ในเรื่องราวของพวกเขาเราเห็นความสำคัญของครอบครัวและอิทธิพลของการเป็นแบบอย่าง เรื่องราวต่างๆ เช่น การหลอกลวง ความลำเอียง ความขัดแย้งในครอบครัว การอวยพรที่ไม่คาดคิด การคืนดี และความเชื่อไหลผ่านเรื่องราวต่างๆ ส่วนใหญ่เราจะเห็นว่าพระเจ้าทรงซื่อสัตย์ต่อพระสัญญาของพระองค์ พระองค์ทรงเลือกที่จะบรรลุจุดประสงค์แห่งอาณาจักรของพระองค์ผ่านคนบาปที่เต็มใจเชื่อพระองค์ พระองค์สามารถทำให้คนบาปเหล่านั้นเป็นคนใหม่ด้วยการตั้งชื่อให้อับรามว่าอับราฮัม ยาโคบชื่ออิสราเอล และทำให้ผู้ที่เชื่อในพระเยซูคริสต์ได้รับการสร้างใหม่ (2 โครินธ์ 5:17) แม้ว่าแบบแผนแห่งความบาปของเราอาจยังรบกวนเราอยู่แต่ในพระคริสต์เราได้รับการอภัยบาปและมีฤทธิ์อำนาจแห่งการเอาชนะ เราได้รับเชิญให้มีส่วนร่วมในงานของพระเจ้าในโลก เรามีชื่อใหม่และสามารถวางใจในพระสัญญาของพระเจ้าผู้ทรงพิสูจน์พระองค์ว่าทรงสัตย์ซื่อครั้งแล้วครั้งเล่า
ชื่อของยาโคบคือ "ผู้หลอกลวง" ดูเหมือนจะบ่งบอกถึงชีวิตของยาโคบเป็นส่วนใหญ่ แต่เขาก็เป็นอิสราเอลเช่นกัน ผู้ที่พระเจ้าทรงสัญญาไว้ซึ่งพระองค์ยังคงสัตย์ซื่อต่อเขา พระเจ้าทรงปรากฏแก่ยาโคบและยาโคบเชื่อพระสัญญาของพระเจ้า แม้ว่ายาโคบจะผิดพลาดแต่พระเจ้าทรงเลือกเขาให้เป็นผู้นำของประเทศอันยิ่งใหญ่ที่ยังคงใช้ชื่อของเขามาจนถึงทุกวันนี้ แต่สำหรับเรื่องนี้เราไม่น่าจะรู้มากนักเกี่ยวกับยาโคบที่ดูเหมือนจะอยู่ท่ามกลางเหตุการณ์ต่างๆ ในขณะที่ตัวละครหลักคือคนรอบข้างเขา ไม่มีสติปัญญาหรือความกล้าหาญที่ยิ่งใหญ่ในยาโคบที่จะกล่าวถึงและเราถูกชักจูงให้มองว่าเขาเป็นมากกว่าเครื่องมือของพระเจ้าเฉยๆ หากเราถูกชักจูงให้คิดเช่นนั้นเป็นเพราะว่าเราไม่ได้เป็นที่สนใจในการกระทำอันยิ่งใหญ่เพื่อพระเจ้า เราไม่มีความสำคัญต่อพระองค์ ดังนั้นเราควรพิจารณาถึงชีวิตของยาโคบและรู้ว่าแม้เราจะล้มเหลวพระเจ้าทรงสามารถและจะยังคงใช้เราในแผนการของพระองค์
English
เราควรเรียนรู้อะไรจากชีวิตของยาโคบ
