Soru
Esasicilik nedir?
Yanıt
Esasici sözcüğü, kendi temel ilkelerine bağlı kalan herhangi bir dinî dürtüyü tanımlayabilir. Bu makalenin maksadı bakımından, Esasicilik, kilise içinde Hristiyan inancının temel ilkelerine sarılan bir harekettir. Modern çağda, esasici sözcüğü, köktendinci şeklinde sık sık aşağılayıcı bir biçimde kullanılır.
Esasici hareketin kökleri, bu okulun mezunlarıyla olan bağlantısından ötürü, Princeton Theological Seminary’dedir. Din adamı olmayan iki zengin Hristiyan adam, Batı dünyasının her yerinden doksan yedi muhafazakâr kilise önderini, Hristiyan inancının temel ilkeleri üzerinde 12 cilt yazmak üzere görevlendirmiştir. Bundan sonra bu yazıları yayınlayıp 300,000’den fazla nüshasını ücretsiz olarak, kilise önderliği yapmakta olan vaizlere ve başkalarına dağıttılar. Kitapların ismi The Fundamentals idi ve günümüzde de iki ciltlik bir set olarak bulunabilmektedir.
Esasicilik, 19. yüzyıl sonları ve 20. yüzyıl başlarında, John Nelson Darby, Dwight L. Moody, B. B. Warfield, Billy Sunday ve ahlaksal değerlerin modernizm tarafından yozlaştırıldığından endişe duyan başkaları gibi muhafazakâr Hristiyanlar tarafından resmileştirilmişti. Modernizm, (Tanrı yerine) insanların, kendi ortamlarını bilimsel bilgi, teknoloji ve pratik deneyimler yardımıyla oluşturdukları, geliştirdikleri ve yeniden biçimlendirdikleri inancıdır. Kilise, modernizmin etkisiyle mücadele etmenin yanı sıra, Kutsal Yazılar’ın hatasızlığını inkâr etmek isteyen Alman daha yüksek eleştiri hareketiyle de mücadele ediyordu.
Esasicilik, Hristiyan inancının beş ilkesi üzerine kurulmuştur ancak hareket bu ilkelere bağlı kalmaktan çok daha fazlasıdır:
1) Kutsal Kitap harfiyen doğrudur. Bu ilkeyle bağlantılı olarak, Kutsal Kitap’ın hatasız ve her türlü çelişkiden uzak olduğu inancı bulunmaktadır.
2) Mesih’in bakireden doğmuş olması ve Tanrılığı. Esasiciler, İsa’nın bakire Meryem’den doğduğuna ve annesinin O’na Kutsal Ruh aracılığıyla hamile kaldığına ve O’nun, tamamen insan ve tamamen ilahi olan Tanrı Oğlu olduğuna inanırlar.
3) İsa Mesih’in çarmıhta insanların yerini alarak onların günahlarına kefaret etmesi. Esasicilik, kurtuluşun sadece Tanrı’nın lütfuyla ve insanın Mesih’in insanlığın günahları için çarmıha gerildiğine imanı aracılığıyla elde edildiğini öğretir.
4) İsa’nın bedensel olarak dirilmesi. İsa, çarmıha gerildikten üç gün sonra, mezardan dirildi ve şimdi Baba Tanrı’nın sağında oturmaktadır.
5) Kutsal Kitap’ta kaydedilmiş olduğu üzere İsa’nın mucizelerinin ve Mesih’in bin yıllık dönemden önce yeryüzüne ikinci gelişinin gerçekliği.
Esasicilerin savunduğu diğer doktrinler, Kutsal Kitap’ın ilk beş kitabını Musa’nın yazmış oluğu ve kilisenin zamanın sonundaki Büyük Sıkıntı döneminden önce göğe alınacağıdır. Esasicilerin çoğu aynı zamanda tarihi belirgin dönemlere bölüp her bir dönem için Tanrı ve insanlar arasında farklı bir ilişki bulunduğunu öne süren öğretiye de inanırlar.
Esasi hareket sık sık gerçek için belirli bir militanlığa sarılmıştır ve bu da bazı Hristiyanlık içinde bazı kavgalara sebep olmuştur. İnsanlar doktrinsel paklık namına kiliselerinden ayrıldıklarında birçok yeni mezhep ve paydaşlıklar ortaya çıktı. Esasiciliği tanımlayan bir özellik, kendisini gerçeğin koruyucusu olarak görmesidir. Bunu genellikle, başkalarının Kutsal Kitap yorumunu dışlayarak yapar. Esasiliğin yükseliş zamanında, dünya liberalizmi, modernizmi ve Darwinizm’i kucaklıyordu ve kilisenin kendisi sahte öğretmenler tarafından istila edilmekteydi. Esasicilik, Kutsal Kitapsal öğretinin kayboluşuna karşı bir tepkiydi.
Hareket, 1925 yılında, efsanevi Scopes mahkemesinin liberal basındaki yayınlanmasının ardından ciddi bir darbe yedi. Esasiciler davayı kazandıkları halde, halk önünde alaya alındılar. Sonrasında Esasilik kendi içinde ayrılıp yeniden odaklanmaya başladı. ABD’deki en önemli ve ses çıkaran grup, Christian Right [Hristiyan Sağ] oldu. Kendilerini Esasiciler olarak tanımlayan bu grup, çoğu başka dini gruptan daha çok politik hareketlerin içinde olmuştur. 1990’ların ortaları geldiğinde, Christian Coalition ve Family Research Council, politik ve kültürel konuları etkiledi. Günümüzde, Esasicilik, Southern Baptist Convention gibi çeşitli evanjelik gruplarda devam etmektedir. Bu gruplar birlikte 30 milyondan fazla izleyicileri olduğunu iddia ederler.
Tüm hareketler gibi, Esasicilik hareketi de hem başarılar, hem de başarısızlıklar yaşadı. En büyük başarısızlık, Esasiciliğe gölge düşüren şeylerin Esasi olmanın ne demek olduğunu tanımlamasına izin vermek olabilir. Bunun sonucu olarak, günümüzde birçok insan, Esasiliği, bir devlet dini oturtmaya ve inançlarını başka herkese zorla kabul ettirmeye çalışan radikal, yılan elleyen aşırıcılar olarak görür. Bu izlenim gerçekten çok uzaktır. Esasiciler, Kutsal Kitap’ın gerçeğini koruyup kutsallara ilk ve son kez emanet edilen” (Yahuda 1:3) Hristiyan inancını savunmaya çalışırlar.
Günümüzde kilise, post modern, seküler kültürde zorluklar yaşamaktadır ve Mesih’in müjdesini bildirmekten utanmayan insanlara ihtiyacı vardır. Gerçek değişmez ve temel ilkeler doktrinine bağlı kalmak gereklidir. Bu ilkeler, Hristiyanlığın üzerinde durduğu sağlam kayadır ve İsa’nın öğrettiği gibi, Kaya’nın üzerine inşa edilen ev her fırtınaya göğüs gerecektir (Matta 7:24-25).
English
Esasicilik nedir?
