Soru
Özgürlük teolojisi nedir?
Yanıt
Basitçe söylemek gerekirse, özgürlük teolojisi Kutsal Yazılar’ı fakirlerin zor durumları aracılığıyla yorumlamaya çalışan bir harekettir. Özgürlük teolojisine göre, İsa’nın gerçek izleyicileri, adil bir toplum için çalışmalı, sosyal ve politik değişimler getirmeli ve kendilerini işçi sınıfıyla aynı hizaya getirmelidir. Kendisi de fakir biri olan İsa, fakir ve mağdur insanlara odaklandı ve her meşru kilise, tarihsel olarak marjinalleştirilmiş ya da hakları ellerinden alınmış onlara öncelik verecektir. Tüm kilise doktrinleri fakirlerin bakış açısından gelişmelidir. Fakirlerin haklarını savunmak, müjdenin merkezî yönü olarak görülmektedir.
Özgürlük teolojisinin Kutsal Yazılar’ı fakir ve muhtaç durumda olanların lensinden görüşüne bir örnek veriyorum: Luka 1:52-53’te Meryem, şu sözlerle Rab’bi över: “Hükümdarları tahtlarından indirdi, sıradan insanları yükseltti. Aç olanları iyiliklerle doyurdu, zenginleri ise elleri boş çevirdi.” Özgürlük teolojisine göre, Meryem, Tanrı’nın maddesel açıdan fakir olanları özgür kılıp maddesel açıdan zengin olanları elleri boş çevirirken fiziksel bakımdan aç olanları doyurmasından ötürü sevincini dile getirmektedir. Yani Tanrı, fakirleri zenginlerden daha çok kayıran bir Tanrı’dır.
Özgürlük teolojisinin kökleri Latin Amerika Roma Katolikliğindedir. Yükselişi, Latin Amerika toplumunun büyük kısımlarının yaygın fakirliği ve onlara kötü davranılmasına bir karşılık olarak görülmektedir. Özgürlük teolojisini destekleyen etkili bir kitap, Fr. Gustavo Gutiérrez’in A Theology of Liberation (1971)adlı kitabıdır.
Özgürlük teolojisini destekleyenler, kendilerine destek olarak Eski Antlaşma peygamberlerini gösterirler. Örneğin, Malaki 3:5, çalışan insanlara eziyet edenler üzerine gelecek Tanrı’nın yargısı hakkında uyarır: “Her Şeye Egemen RAB, ‘Yargılamak için size yaklaşacağım’ diyor, ‘Büyücülere, zina edenlere, yalan yere ant içenlere, işçinin, dulun, öksüzün, yabancının hakkını çiğneyenlere –benden korkmayanlara– karşı hemen tanık olacağım’” (ayrıca Yeşaya 58:6–7; Yeremya 7:6; Zekeriya 7:10). Ayrıca İsa’nın Luka 4:18’deki sözleri de ezilenlere olan merhametini gösterir: “Rab’bin Ruhu üzerimdedir. Çünkü O beni yoksullara Müjde’yi iletmek için meshetti. Tutsaklara serbest bırakılacaklarını, körlere gözlerinin açılacağını duyurmak için, ezilenleri özgürlüğe kavuşturmak ve Rab’bin lütuf yılını ilan etmek için Beni gönderdi” (Yeşaya 61:1 ile karşılaştırın).
Özgürlük teolojini savunanlar aynı zamanda, kilisenin aktivizme daha çok katkıda bulunması gerektiğini desteklemek için İsa’nın Matta 10:34’deki sözlerini de kullanırlar: “Yeryüzüne barış getirmeye geldiğimi sanmayın! Barış değil, kılıç getirmeye geldim.” Özgürlük teolojisine göre İsa, sosyal istikrarı değil sosyal huzursuzluğu istiyordu.
Özgürlük teolojisini eleştirenler, onu Marksizm ile bağlantılar ve başarısızlığa uğramış sosyalist politikaların dinî bir biçimi olarak görür. Birkaç papa dahil, Vatikan yetkilileri, özgürlük teolojisinin aleyhinde konuşmuştur. Katolikler’in buna karşı çıkmalarının nedenleri, özgürlük teolojisinin uygulamayı doktrinden daha çok vurgulaması ve kilisenin hiyerarşik yapısını reddetmesidir: Özgürlük teolojisi, Katolik din adamlarını etkin bir şekilde es geçerek kilise sınırları dışında buluşan “toplumsal organizasyonlar” olması gerektiğini savunur.
Özgürlük teolojisi, Güney ve Orta Amerika’nın fakir köylülerinin ötesine geçmiştir. Haiti ve Güney Afrika da özgürlük teolojisinin biçimlerine ev sahipliği yapmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri’nde, Jeremiah Wright’ın Trinity United Church of Christ’ı gibi bazı kiliselerde siyahi özgürlük teolojisi vaaz edilmektedir. Bununla bağlantılı teolojik bir grup da, kadınları özgür kılınması gereken bastırılmış bir grup olarak gören feminist özgürlük teolojisi hareketidir.
Kutsal Kitap, Mesih’in izleyicilerinin fakirlerle ilgilenmeleri gerektiğini (Galatyalılar 2:10; Yakup 2:15–16; 1. Yuhanna 3:17) ve adaletsizlik karşısında sessiz kalmamamız gerektiğini kesinlikle öğretir. Ve evet, Kutsal Kitap bizi zenginliklerin aldatıcılığı konusunda tekrar tekrar uyarır (Markos 4:19). Ancak özgürlük teolojisi bir iki noktada yanlış yola girer. İlk olarak, sosyal hareketi, müjdenin mesajıyla aynı düzeye koyar. Açları doyurmak çok önemli olduğu halde, Mesih’in müjdesinin yerini alamaz (bkz. Elçilerin İşleri 3:6). İnsanlığın esas ihtiyacı, sosyal değil, ruhsaldır. Ayrıca, müjde zenginler dahil, tüm insanlar içindir (Luka 2:10). Bebek Mesih’i ziyaret edenler arasında hem çobanlar, hem de yıldızbilimciler vardı; kapı her iki gruba da açıktır. Herhangi bir grubu, Tanrı tarafından tercih edilen bir grup sayarak ona özel bir statü atamak, Tanrı’nın yapmadığı bir şey olan ayrımcılık yapmaktır (Elçilerin İşleri 10:34–35). Mesih, kilisesine sosyo ekonomik, ırksal ya da cinsiyet temelli bölünmeler değil, birlik getirir (Efesliler 4:15).
English
Özgürlük teolojisi nedir?
