Soru
Vicdan nedir?
Yanıt
Vicdan, ona aykırı davrandığımızda akılsal ıstırap ve suçluluk duyguları; davranışlarımız, düşüncelerimiz ve sözlerimiz değer sistemlerimize uygun olduğunda da zevk duygularını oluşturan parçamız olarak tanımlanır. Tüm Yeni Antlaşma kaynaklarında “vicdan” olarak tercüme edilen sözcük, suneidēsis ’dir. “Ahlaksal farkındalık ya da “ahlaksal bilinç” anlamına gelir. Kişinin hareketleri, düşünceleri ve sözleri, bir doğru ve yanlış standardına uygun ya da aykırı olduğunda vicdan tepki verir.
Eski Antlaşma’da, Yeni Antlaşma’daki suneidēsis sözcüğünün dengi bir İbranice sözcük yoktur. İbranice’de “vicdan” kelimesinin olmaması, bireysel yerine toplumsal olan Yahudi dünya bakış açısından ötürü olabilir. Yahudi kişi kendini, bir birey değil, Tanrı ve yasalarıyla ilgili bir antlaşma topluluğunun üyesi sayardı. Yani İbrani ulusu Tanrı’yla iyi bir paydaşlıkta ise Yahudi kişi, kendisinin Tanrı önündeki konumuna güvenirdi.
Yeni Antlaşma’nın vicdan kavramı, doğası bakımından daha bireyseldir ve üç temel gerçeği içerir. İlk olarak, vicdan, insanların kendi kendilerini değerlendirebilmeleri için Tanrı tarafından verilen bir kapasitedir. Pavlus, kendi vicdanının “iyi” veya “açık” olduğunu birkaç kez ifade eder (Elçilerin İşleri 23:1; 24:16 1. Korintliler 4:4). Pavlus, tabii ki, Tanrı'nın standartlarını temel alan kendi sözlerini ve eylemlerini inceleyip onları kendi ahlak ve değer sistemine uygun bulmuştu. Vicdanı, kalbinin dürüstlüğünü doğrulamıştı.
İkinci olarak, Yeni Antlaşma, vicdanı bir şeyin tanığı olarak resmeder. Pavlus, Yahudi olmayan ulusların, Musa’nın Yasası’na sahip olmamalarına karşın, vicdanlarının Tanrı'nın yasasının yüreklerine yazılmış olduğuna tanıklık ettiğini söylüyor (Romalılar 2:14-15). Gerçeği söylediğine (Romalılar 9:1) ve insanlarla ilişkilerinde kutsallık ve içtenlikle davrandığına (2. Korintliler 1:12) tanık olarak da vicdanını şahit gösteriyor. Ayrıca yaptıklarının hem Tanrı tarafından, hem de diğer insanların vicdanları tarafından bilindiğini söylüyor (2. Korintliler 5:11).
Üçüncüsü, vicdan kişinin değer sisteminin hizmetçisidir. Gelişmemiş veya zayıf bir değer sistemi güçsüz bir vicdan, tam bir bilgiye sahip bir değer sistemi ise, kuvvetli bir doğru ve yanlış bir anlayışı oluşturur. Hıristiyan yaşamında, insanın bilinci, Kutsal Yazılar’ın gerçeklerini yetersiz bir şekilde anlamayla yöneltilir ve eldeki sorunlarla orantısız bir suçluluk ve utanç duyguları oluşturabilir. İmanda olgunlaşmak vicdanı güçlendirir.
Vicdanın bu son işlevi de, Pavlus'un putlara sunulan kurban etlerinin yenmesiyle ilgili talimatlarında ele aldığı şeydir. Putlar gerçek tanrılar olmadığı için, onlara et kurban edilse de edilmezse fark etmediğini söyler. Ancak Korint kilisesindeki bazı insanlar anlayış bakımından zayıftı ve bu gibi tanrıların gerçekten var olduğuna inanıyorlardı. Bu olgunlaşmamış inanlılar, putlara sunulan kurban etini yeme düşüncesiyle dehşete düşmüştü, çünkü vicdanları, yanlış önyargılar ve batıl inançlı düşüncelerden bilgi alıyordu. Bu yüzden Pavlus, anlayışlarında daha olgun olanları, putlara sunulan kurban etlerinden yemeleri, daha zayıf olan kardeşlerin vicdanlarının kendilerini kınamalarına neden olacaksa, yemek özgürlüklerini kullanmamaya teşvik eder. Buradaki ders, iman ve anlayış olgunluğundan ötürü vicdanımız rahatsa, daha güçlü bir vicdanla gelen özgürlüğü uygulayarak daha zayıf vicdanlı olanların tökezlenmesine neden olmamamız gerektiğidir.
Yeni Antlaşma’da vicdanla ilgili bir başka kaynak da, adeta kızgın demirle dağlanmışçasına duyarsızlaşan bir vicdandan söz edilen ayettir (1. Timoteos 4:1-2). Böyle bir vicdan katılaşıp nasırlaşmıştır ve artık hiçbir şey hissetmez. Vicdanı dağlanmış olan kişi, artık onun dürtülerini dinlemez ve pervasızca günah işleyebilir, ruhuyla ilgili her şeyin yolunda olduğu konusunda kendisini kandırır ve başka insanlara duyarsız ve şefkatsiz davranır.
Hıristiyanlar olarak, Tanrı'ya itaat edip O’nunla olan ilişkimizi iyi bir şekilde koruyarak vicdanlarımızı temiz tutmamız gerekmektedir. Bunu, Söz’ü hayatımıza geçirerek ve yüreklerimizi sürekli yenileyip yumuşatarak yaparız. Vicdanları zayıf olanlara karşı düşünceli olup onlara Hıristiyan sevgisi ve şefkatiyle davranırız.
English
Vicdan nedir?
