Soru
Yeruşalim'in Doğu Kapısı'nın önemi nedir?
Yanıt
Yeruşalim'in Eski Şehri sekiz ana kapı içeren bir duvarla çevrilidir. En kuzeydeki kapıdan saat yönünün tersine doğru Herod Kapısı, Şam Kapısı, Yeni Kapı, Yafa Kapısı, Siyon Kapısı, Gübre Kapısı, Doğu Kapısı ve Aslanlı Kapı. Kidron Vadisi boyunca Zeytin Dağı'na bakan Doğu Kapısı, tamamen kapalı olmasıyla benzersizdir. Bazı yorumcular Doğu Kapısı'nın engellenmesini Kutsal Kitap'taki peygamberliğin gerçekleşmesi olarak görmektedir.
Yeruşalim'in Doğu Kapısı Altın Kapı ya da Güzel Kapı olarak da adlandırılır (Elçilerin İşleri 3:2). İbranice'de Şa'ar Harahamim, yani "Merhamet Kapısı "dır. Şu anda Eski Şehir'deki en eski kapıdır ve MS 6. ya da 7. yüzyılda inşa edilmiştir. Ayrıca tapınak dağına en doğrudan erişimi sağlayan kapıdır. Eğer bir kişi Doğu Kapısı'nın kemerlerinden geçebilirse, eskiden Yahudi tapınağının bulunduğu yere çok yakın olacaktır. İsa, Matta 21'de Zeytin Dağı'ndan Kudüs'e girdiğinde, şu anki Doğu ya da Altın Kapı ile aynı yerde bulunan bir kapıyı kullanmıştır.
Doğu Kapısı, Osmanlı İmparatorluğu padişahı Kanuni Sultan Süleyman'ın emriyle MS 1540-41 yıllarında kapatılmıştır. Doğu Kapısı'nın kapatılmasının nedeninin Yahudi Mesih'in Yeruşalim'e girmesini engellemek olduğuna inanılmaktadır. Yahudi geleneği, Mesih'in hüküm sürmek için geldiğinde Doğu Kapısı'ndan geçeceğini belirtir. Müslüman olan Süleyman, Mesih'in planlarını on altı fitlik çimentoyla engellemeye çalışıyordu. Doğu Kapısı neredeyse son 500 yıldır mühürlü kalmıştır.
Yeruşalim'in Doğu Kapısı'nın mühürlenmesi birçok önpeygamberliklerle ilgilenen öğrencinin dikkatini çekmiştir. Hezekiel kitabı doğuya bakan bir kapıdan birkaç kez söz eder. Hezekiel 10:18-19'da peygamber Rab'bin görkeminin tapınaktan "Rab'bin evinin doğu kapısının girişinden" çıktığını görür; görkem daha sonra kentin doğusuna, Zeytin Dağı'na doğru ilerler (Hezekiel 11:23). Daha sonra Hezekiel Rab'bin görkeminin "doğuya bakan kapıdan" tapınağa döndüğünü görür (Hezekiel 43:1-5).
Sonra, Hezekiel 44:1-2'de kapının kapatıldığını okuruz: "Bundan sonra adam beni tapınağın doğuya bakan dış kapısına geri getirdi. Kapı kapalıydı. RAB bana, “Bu kapı kapalı kalacak, açılmayacak, buradan kimse girmeyecek!” dedi, “İsrail'in Tanrısı RAB bu kapıdan girdi, bu yüzden kapalı kalacak." Son olarak, Hezekiel 46:12'de doğu kapısından girebilecek bir kişi, bir "prens" olduğunu okuyoruz: "Önder RAB'be gönülden verilen yakmalık sunular ya da esenlik sunuları sunacağı zaman doğuya bakan kapı kendisine açılacak. Yakmalık sunuları ya da esenlik sunularını Şabat Günü sunduğu gibi sunacak. Sonra dışarı çıkacak; o çıktıktan sonra kapı kapanacak."
Bazıları Hezekiel'deki bu bölümleri Rab İsa Mesih'e gönderme olarak yorumlar. Rab'bin görkeminin tapınağa girmesi zaferle giriş olarak görülür (Hezekiel 43:2; Matta 21:1-11). Rab içeri girdiği için kapının kalıcı olarak kapatılması emri (Hezekiel 44:2), MS 1540 yılında Doğu Kapısı'nın Müslümanlar tarafından duvarla örülmesinin bir öngörüsü olarak görülür. Ve son olarak, kapının açılacağı "prens" (Hezekiel 46:12) ikinci gelişte Mesih'in Kendisi olarak görülür. Barış Prensi Zeytin Dağı'na dönecek (Zekeriya 14:4) ve yeniden açılan Doğu Kapısı'ndan Yeruşalim'e girecektir.
Bu yorum popülerdir ve Doğu Kapısı'nın nasıl ve ne zaman açılacağı konusunda çok dramatik spekülasyonlara yol açmaktadır. Ancak, bu yorumla ilgili bazı metinsel sorunlar bulunmaktadır.
İlk olarak, Hezekiel'in gördüğü "doğuya bakan kapı" ile Yeruşalim'in Eski Kenti'nin doğu kapısı arasında bağlantı kurmakta zorluk vardır. Hezekiel özellikle gördüğü kapının "kutsal alanın dış kapısı" olduğunu söyler (Hezekiel 44:1); yani tapınak avlusunun bir kapısıdır, şehrin bir kapısı değil.
İkinci olarak, Yeruşalim'in Doğu Kapısı İsa'nın zaferle girdiği kapı değildir. Modern Doğu Kapısı İsa'nın zamanından yüzyıllar sonrasına kadar inşa edilmemiştir. Arkeolog James Fleming'in 1969 yılında belgelediği üzere, Nehemya'nın inşa ettiği (ve muhtemelen Süleyman'ın zamanına tarihlenen) orijinal kapı şu anki kapının altında, yeraltındadır. İsa MS 30 yılında Yeruşalim'e alt kapıdan (şimdi yeraltında) girmiş olmalıdır.
Üçüncüsü, Hezekiel'in 40-47. bölümlerde gördüğü tapınak İsa'nın içinde bulunduğu tapınakla aynı değildir ve tarif ettiği Yeruşalim bugün bildiğimiz Eski Kudüs Şehri'nden oldukça farklıdır. Hezekiel'de ölçülen bin yıllık tapınak Süleyman ve Zerubbabel'in tapınaklarından önemli ölçüde daha büyüktür ve bin yılın Yeruşalim'inin sekiz değil on iki kapısı olacaktır (Hezekiel 48:30-35).
Son olarak ve en önemlisi, Hezekiel 46'daki "prens" Mesih değildir. Aksine, bin yıllık krallık döneminde Yeruşalim'in gözetmenidir. İsa değildir, ama İsa'nın yetkisi altında hizmet eder. Bu prensin Rab olmadığını biliyoruz, çünkü hem kendisi hem de halk için bir günah sunusu sunmalıdır: "O gün önder kendisi ve ülke halkı için günah sunusu olarak bir boğa sağlayacak" (Hezekiel 45:22). Prens kim olursa olsun, kefaret edilmesi gereken bir günah doğasına sahip bir insandır.
Özetle, Hezekiel'in tarif ettiği "doğuya bakan kapı" bugün Yeruşalim'in eski duvarında görünen Doğu Kapısı'ndan farklıdır. Şimdiki (mühürlü) kapı Mesih'in zamanında mevcut değildi, bu yüzden Rab oraya hiç girmedi. Daha önceki Doğu Kapısı'nın (İsa'nın girdiği kapı) konumu bugünkü zemin seviyesinin altındadır ve Hezekiel 40-42'de verilen gelecekteki tapınak kompleksinin ayrıntılı tanımıyla uyuşmamaktadır.
O halde, Hezekiel 44'teki doğu kapısının gelecekteki bin yıllık tapınak kompleksinin bir parçası olacağını tahmin ediyoruz. Henüz inşa edilmemiştir.
O halde Hezekiel'in peygamberliğinde Tanrı'nın görkeminin gelip gitmesini ve doğu kapısının kapanmasını nasıl yorumlayabiliriz? Şöyle: Peygamber 10. bölümde halkın büyük kötülüğü nedeniyle Rab'bin görkeminin tapınaktan ayrıldığını görür. Bu, MÖ 586'da Babilliler tarafından yıkılan ilk tapınaktır. Daha sonra, 43. bölümde Hezekiel görkemin tapınağa geri döndüğünü görür. Bu bin yıllık krallığın yeni, genişletilmiş tapınağıdır. 44. bölümde Hezekiel'e tapınağın doğu kapısının "kapalı kalacağı, çünkü İsrail'in Tanrısı Rab'bin oradan girdiği" söylenir (ayet 2). Başka bir deyişle, bin yılda Rab'bin görkemi tapınaktan ayrılmayacaktır. Önceki çıkış yolu (doğuya doğru) Rab'bin halkı arasındaki kalıcı varlığını simgeleyecek şekilde kapatılmıştır. Doğu kapısı prensin kurbanlarını getirebilmesi için sadece Şabat Günü ve Yeni Ay'da açılacaktır (Hezekiel 46:1-2).
English
Yeruşalim'in Doğu Kapısı'nın önemi nedir?
