Câu hỏi
Dân A-ma-léc là ai?
Trả lời
Dân A-ma-léc là một bộ tộc được đề cập lần đầu tiên vào thời Áp-ra-ham (Sáng thế ký 14:7). Mặc dù dân A-ma-léc không được nhắc đến trong dòng dõi của các dân tộc trong Sáng thế ký 10, nhưng trong Dân số ký 24:20, họ được gọi là “đứng đầu các nước”. Sáng thế ký 36 đề cập đến con cháu của A-ma-léc, con trai của Ê-li-pha và cháu trai của Ê-sau, là người A-ma-léc (câu 12 và 16). Vì vậy, người A-ma-léc bằng cách nào đó có quan hệ họ hàng nhưng khác biệt với người Ê-đôm.
Kinh Thánh ghi lại mối thù truyền kiếp giữa dân A-ma-léc và dân Y-sơ-ra-ên và chỉ thị của Đức Chúa Trời là tuyệt diệt dân A-ma-léc khỏi mặt đất (Xuất Ê-díp-tô ký 17:8–13; 1 Sa-mu-ên 15:2; Phục Truyền Luật Lệ Ký 25:17). Tại sao Đức Chúa Trời kêu gọi dân sự của Ngài tiêu diệt cả một bộ lạc là một câu hỏi khó, nhưng khi nhìn vào lịch sử chúng ta có thể hiểu được phần nào.
Giống như nhiều bộ lạc ở sa mạc, dân A-ma-léc là dân du mục. Dân số ký 13:29 cho rằng họ có nguồn gốc từ Negev, sa mạc giữa Ai Cập và Ca-na-an. Người Ba-by-lôn gọi họ là Sute, người Ai Cập gọi họ là Sittiu, và các bản đất sét Amarna gọi họ là Khabbati, hay “những kẻ cướp bóc”.
Sự tàn bạo không ngừng của dân A-ma-léc đối với dân Y-sơ-ra-ên bắt đầu bằng cuộc tấn công tại Rê-phi-đim (Xuất Ê-díp-tô ký 17:8–13). Điều này được kể lại trong Phục Truyền Luật Lệ Ký 25:17–19 với lời khuyên: “Hãy nhớ điều A-ma-léc đã làm cho ngươi dọc đường, khi các ngươi ra khỏi xứ Ê-díp-tô, thế nào người không kính sợ Đức Chúa Trời, đến đón ngươi trên đường, xông vào binh hậu ngươi, đánh các người yếu theo ngươi, trong khi chánh mình ngươi mỏi mệt và nhọc nhằn. Vậy, khi Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi đã ban sự bình an cho, và giải cứu ngươi khỏi mọi kẻ thù nghịch vây phủ ngươi trong xứ mà Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi ban cho ngươi nhận lấy làm sản nghiệp, thì phải xóa sự ghi nhớ A-ma-léc khỏi dưới trời. Chớ hề quên!”
Dân A-ma-léc sau đó liên kết với dân Ca-na-an và tấn công dân Y-sơ-ra-ên tại Họt-ma (Dân số ký 14:45). Trong Các quan xét, họ liên kết với người Mô-áp (Các quan xét 3:13) và người Ma-đi-an (Các quan xét 6:3) để gây chiến với dân Y-sơ-ra-ên. Họ phải chịu trách nhiệm về việc nhiều lần phá hủy đất đai và nguồn cung cấp lương thực của dân Y-sơ-ra-ên.
Trong 1 Sa-mu-ên 15:2–3, Đức Chúa Trời phán với vua Sau-lơ: “Ta nhớ lại điều A-ma-léc làm cho Y-sơ-ra-ên, ngăn cản đường lúc nó ra khỏi xứ Ê-díp-tô. Vậy, hãy đi đánh dân A-ma-léc và diệt hết mọi vật thuộc về chúng nó. Ngươi sẽ không thương xót chúng nó, phải giết người nam và nữ, con trẻ và con bú, bò và chiên, lạc đà và lừa”.
Đáp lại, vua Sau-lơ trước tiên cảnh báo người Kê-nít, bạn của Y-sơ-ra-ên, rời khỏi khu vực. Sau đó vua tấn công người A-ma-léc nhưng không hoàn thành nhiệm vụ. Vua Sau-lơ đã để cho vua A-ma-léc là A-ga sống, cướp bóc cho bản thân và quân đội của mình, đồng thời nói dối về lý do làm như vậy. Sự nổi loạn của Sau-lơ chống lại Đức Chúa Trời và mệnh lệnh của Ngài nghiêm trọng đến mức ông bị Đức Chúa Trời chối bỏ vua (1 Sa-mu-ên 15:23).
Những người A-ma-léc trốn thoát tiếp tục quấy rối và cướp bóc dân Y-sơ-ra-ên trong nhiều thế hệ nối tiếp nhau kéo dài hàng trăm năm. Sách 1 Sa-mu-ên 30 ghi chép lại về một cuộc đột kích của người A-ma-léc vào Xiếc-lác, một ngôi làng ở Giu-đa, nơi Đa-vít nắm giữ tài sản. Người A-ma-léc đã đốt làng và bắt tất cả phụ nữ và trẻ em, kể cả hai người vợ của Đa-vít. Đa-vít và người của ông đã đánh bại quân A-ma-léc và giải cứu tất cả con tin. Tuy nhiên, vài trăm người A-ma-léc đã trốn thoát. Mãi về sau, dưới triều đại của vua Ê-xê-chia, một nhóm người Si-mê-ôn đã “giết những người A-ma-léc còn sót lại” đang sống ở vùng đồi núi Sê-i-rơ (1 Sử-ký 4:42–43).
Lần đề cập cuối cùng về dân A-ma-léc được tìm thấy trong sách Ê-xơ-tê, nơi mà Ha-man thuộc dân A-gát, hậu duệ của vua A-ma-léc A-ga, thông đồng để tiêu diệt tất cả người Do Thái ở Ba Tư theo lệnh của vua A-suê-ru. Tuy nhiên, Đức Chúa Trời đã cứu dân Do Thái ở Ba Tư, và thay vào đó, Ha-man, các con trai của ông và những kẻ thù còn lại của Y-sơ-ra-ên đã bị tiêu diệt (Ê-xơ-tê 9:5–10).
Việc dân A-ma-léc căm ghét người Do Thái và nhiều lần cố gắng tiêu diệt dân sự của Đức Chúa Trời đã dẫn đến sự diệt vong cuối cùng của họ. Số phận của họ nên là một lời cảnh báo cho tất cả những ai cố gắng cản trở kế hoạch của Đức Chúa Trời hoặc những ai sẽ nguyền rủa điều Đức Chúa Trời đã ban phước (xin xem Sáng Thế Ký 12:3).
English
Dân A-ma-léc là ai?
