سوال
هنوتئیسم / مونولاتریسم / مونولاتری چیست؟
جواب
مونولاتری (یا مونولاتریسم) به پرستش یک خدا گفته می شود، در حالی که خدایان دیگر را انکار نمی کند. هنوتئیسم از این جهت به این عقیده مرتبط است که خدایان متعددی را به رسمیت می شناسد ولی تمرکز بر روی تنها یک خدا است – این یک خدا معمولا خدای یک خانواده یا دسته (از خدایان) در نظر گرفته می شود. مونولاتر یا هنوتئیست به یک خدا متعهد است اما برای خدایان دیگر هم جایگاهی قائل است. بسیار از جوامع باستانی به بیش از یک خدا معتقد بودند، اما برخی از آن جوامع یک خدا را بزرگتر از خدایان دیگر می دانستند.
آیین هندو را می تواند در عمل یک مثال قدیمی از مونولاتری یا هنوتئیسم دانست. هندوها در کل یک خدا را پرستش می کنند، اما وجود خدایان بی شمار دیگری را نیز قبول دارند که می توان آنها را هم پرستش کرد. مصریان باستان به خدایای متعددی باور داشتند اما گاهی (بستگی به فرعون آن زمان داشت) یک خدا متعالی تر از بقیه خدایان بود. دین یونان باستان و پرستش المپین ها (دوازده خدای المپ) مثال مشهور دیگری از این خدایان می باشد که زئوس والاتر از یازده خدای دیگر بود. همه دوازده خدا پرستش می شدند، و هر یک از آنها فرقه ها، معابد، کاهنان، و زیارتگاه های مربوط به خود را داشتند (نگاه کنید به اعمال رسولان فصل 14 آیه های 12-13، فصل 19 آیه 35).
برخی از تاریخ دانان معتقدند که اسرائیلی های اولیه، هنوتئیست/مونولاتر بودند. این نظریه ساختن گوساله سامری (خروج فصل 32 آیه های 3-5) و اینکه چرا یکی از ده فرمان می گوید، « تو را خدايان ديگر غير از من نباشد» (خروج فصل 20 آیه 3) را توجیح می کند. این متن ها به این نکته اشاره می کنند که اسرائیلی های باستان مونوتئیست های کامل نبودند. خداوند از طریق موسی به عبرانیان تعلیم داد که خدای ابراهیم، اسحاق و یعقوب یک خدای یگانه است. اشعیا با الهام از روح القدس، ماهیت خداوند را به اسرائیلی ها و دیگر ملت ها یادآوری می کند: «من خداوند هستم و غير از من خدايی نيست. زمانی كه مرا نمی‌شناختی، من به تو توانايی بخشيدم، تا مردم سراسر جهان بدانند كه غير از من خدايی ديگر وجود ندارد و تنها من خداوند هستم» (اشعیا فصل 45 آیه های 5-6).
گاهی به نظر می رسد اسرائیلی ها تصور می کردند که ملت های دیگر خدایان خودشان را دارند، درحالی که یهوه همچنان خدای والاتر و متعال بود. با این وجود، اگر اسرائیلی ها به سمت هنوتئیسم یا مونولاتری گرایش پیدا کردند، این کار را علیرغم آنچه خدا در کتاب مقدس عبری آشکار کرده بود انجام دادند. تثنیه فصل 6 آیه 4 همه تردیدها در مورد خدایان متعدد را از میان می برد: «ای بنی‌اسرائيل گوش كنيد: تنها خدايی كه وجود دارد، خداوند ماست.» هنوتئیسم یا مونولاتری مخالف تعالیم کتاب مقدس است.
موضع کتاب مقدس در مورد این مطلب کاملا روشن است: تنها یک خدا وجود دارد. هنوتئیسم و مونولاتری به دلیل اعتقاد به وجود خدایان متعدد عقاید غلطی هستند. تمامی کتاب مقدس به وجود یک خدا متکی است، چراکه در صورت وجود خدایان متعدد نیازی به مرگ عیسی مسیح بر روی صلیب نبود، برای اینکه راه های متعددی برای رسیدن به بهشت وجود داشت.
«همه می‌دانيم كه بت، خدا نيست، زيرا فقط يک خدا هست و بس» (اول قرنتیان فصل 8 آیه 4). بت ها فقط به اصطلاح خدایان هستند (اول قرنتیان فصل 8 آیه 5). «اما ما می‌دانيم كه فقط يک خدا وجود دارد ...» (اول قرنتیان فصل 8 آیه 6).
پولس در بازدید از آتن با مجسمه خدایان یونانی و رومی مواجه شد. آتنی ها در سرتاسر شهر زیارتگاه هایی برای آن خدایان داشتند. اما یک قربانگاه خاص نظر پولس را به خود جلب کرد، که روی آن نوشته شده بود، «تقديم به خدايی كه هنوز شناخته نشده است» (اعمال رسولان فصل 17 آیه 23). یونانی ها، بدون اینکه بدانند، قربانگاه هایی برای هر یک از خدایان خود برپا کرده بودند، و بی شک برخی از هنوتئیست ها یا مونولاترها «خدای ناشناخته» را مرکز توجه خود قرار داده بودند. یونانی ها قطعا نمی دانستند که آن خدا چی کسی بود، پولس می گوید که «خدای ناشناخته» آنها خدای کتاب مقدس، خالق آسمان و زمین بود. خدای یگانه در معبد ساخت انسان ساکن نمی شود. یونانی ها خودشان نتوانسته بودند خدای یگانه و حقیقی را پیدا کنند، بنابراین خدای یگانه خودش به جستجوی آنها آمده بود.
English
هنوتئیسم / مونولاتریسم / مونولاتری چیست؟
