Câu hỏi
Một số sai sót trong thuyết tiến hóa là gì?
Trả lời
Cơ Đốc nhân và những người không phải là Cơ Đốc nhân cũng thường đặt câu hỏi liệu thuyết tiến hóa có chính xác hay không. Những người tỏ ra nghi ngờ về thuyết này thường được gán cho là "phi khoa học" hoặc "lạc hậu" bởi một số người trong phe ủng hộ thuyết tiến hóa. Đôi khi, sự nhận thức phổ biến về tiến hóa có vẻ như là nó đã được chứng minh vượt ngoài mọi sự nghi ngờ và không có trở ngại khoa học nào để lại cho nó. Trong thực tế, có khá nhiều sai sót khoa học trong thuyết này dẫn đến những lý do để hoài nghi. Cứ cho là không có gì trong số những câu hỏi này nhất thiết phản đối sự tiến hoá, nhưng chúng cho thấy lý thuyết này không ổn định.
Có rất nhiều cách mà tiến hóa có thể bị phê bình một cách khoa học, và phần lớn những lời chỉ trích đó rất cụ thể. Có vô số các ví dụ về các đặc tính di truyền, hệ sinh thái, cây tiến hóa, các tính chất của en-zim, và các sự kiện khác mà rất khó để đồng ý với thuyết tiến hóa. Mô tả chi tiết về những điều này có thể đòi hỏi chuyên môn cao và nằm ngoài phạm vi của một bản tóm tắt như thế này. Nói chung, chính xác là khoa học vẫn chưa đưa ra câu trả lời nhất quán về cách mà sự tiến hóa hoạt động ở cấp độ phân tử, di truyền, hoặc thậm chí là mức sinh thái một cách nhất quán và có thể hỗ trợ
Những sai sót khác trong thuyết tiến hóa có thể được chia thành ba lĩnh vực cơ bản. Thứ nhất, có sự mâu thuẫn giữa "sự cân bằng ngắt quãng" (punctuated equilibrium) và "sự thay đổi dần dần" (gradualism). Thứ hai là vấn đề dự đoán "tiến hóa vi mô" thành "tiến hóa vĩ mô". Thứ ba là cách mà thuyết này đã bị lạm dụng phản khoa học vì những lý do triết học.
Thứ nhất, có sự mâu thuẫn giữa "sự cân bằng ngắt quãng" và "sự thay đổi dần dần". Có hai khả năng cơ bản về cách mà tiến hóa theo quy luật tự nhiên có thể xảy ra. Sai sót này trong thuyết tiến hóa xảy ra bởi vì hai quan điểm này loại trừ nhau nhưng vẫn có những bằng chứng gợi nhớ về cả hai. "Sự thay đổi dần dần" ngụ ý rằng các sinh vật trải qua một tỷ lệ đột biến tương đối ổn định, dẫn đến một sự chuyển tiếp khá "suôn sẻ" từ những dạng ban đầu sang những cái sau này. Đây là giả thuyết ban đầu xuất phát từ thuyết tiến hóa. Mặt khác, sự cân bằng ngắt quãng, ngụ ý rằng tỷ lệ đột biến bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi một loạt sự trùng hợp ngẫu nhiên kỳ lạ. Do đó, các sinh vật sẽ trải qua những thời kỳ ổn định lâu dài, "ngắt quãng" bởi những đợt bùng phát đột ngột của sự tiến hóa nhanh chóng.
Sự thay đổi dần dần dường như bị mâu thuẫn bởi di tích hóa thạch. Các sinh vật xuất hiện đột ngột và chứng minh sự thay đổi nhỏ trong khoảng thời gian dài. Di tích hóa thạch đã được phát triển rất nhiều trong thế kỷ trước, và càng có nhiều hóa thạch được tìm thấy thì sự thay đổi dần dần dường như càng bị bác bỏ. Chính sự bác bỏ công khai này về sự thay đổi dần dần trong di tích hóa thạch đã thúc đẩy thuyết cân bằng ngắt quãng.
Các di tích hóa thạch dường như có thể hỗ trợ sự cân bằng ngắt quãng, nhưng một lần nữa, có những vấn đề lớn. Giả thiết cơ bản về sự cân bằng ngắt quãng là một số ít sinh vật, tất cả đều từ cùng một quần thể rộng lớn, sẽ trải qua nhiều sự đột biến có lợi cùng một lúc. Ngay lập tức, người ta có thể thấy được điều này là không thể xảy ra. Sau đó, những số ít sinh vật đó tách biệt hoàn toàn khỏi quần thể chính để các gien mới của chúng có thể được chuyển sang thế hệ sau (một sự kiện không chắc xảy ra khác nữa). Với sự đa dạng rộng lớn của sự sống, thì loại trùng hợp ngẫu nhiên kỳ lạ này phải xảy ra luôn luôn.
Các nghiên cứu khoa học cũng đã nghi ngờ về những lợi ích mà sự cân bằng ngắt quãng sẽ đưa ra. Tách một vài thành phần từ một quần thể rộng lớn hơn dẫn đến sự lai giống cận huyết. Điều này làm giảm khả năng sinh sản, các bất thường di truyền có hại, và vân vân. Về bản chất, những sự kiện nên thúc đẩy "sự sinh tồn của giống loài thích nghi tốt nhất" thay vì làm hỏng các sinh vật.
Bất chấp một số người khẳng định, sự cân bằng ngắt quãng không phải là một phiên bản cải tiến hơn của sự thay đổi dần dần. Họ có những giả định rất khác nhau về những cơ chế đằng sau sự tiến hóa và cách mà các cơ chế đó hoạt động. Cả hai đều không phải là lời giải thích thỏa đáng về cách mà sự sống trở nên đa dạng và cân bằng như nó vốn có, và chưa có những lựa chọn hợp lý khác về cách mà sự tiến hóa có thể hoạt động.
Sai sót thứ hai là vấn đề mở rộng "tiến hóa vi mô" thành "tiến hóa vĩ mô". Các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm cho thấy các sinh vật có khả năng thích nghi. Tức là, những sinh vật sống có khả năng thay đổi sinh học của chúng để phù hợp hơn với môi trường của chúng. Tuy nhiên, cũng những nghiên cứu đó đã chỉ ra rằng những thay đổi như vậy chỉ có thể đến một mức độ nhất định mà thôi, và những sinh vật đó về cơ bản không hề thay đổi. Những thay đổi nhỏ này được gọi là "tiến hóa vi mô". Tiến hóa vi mô có thể dẫn đến một số thay đổi triệt để, chẳng hạn như những thay đổi được tìm thấy ở chó. Tất cả các con chó là cùng một loài, và ta có thể thấy có bao nhiêu sự khác nhau. Nhưng ngay cả sự gây giống hung hăng nhất cũng chưa bao giờ biến con chó thành cái gì khác. Có một giới hạn về cách mà một con chó lớn, nhỏ, thông minh hay có lông có thể trở thành thông qua việc gây giống. Trên thực nghiệm, không có lý do để cho thấy rằng một loài có thể thay đổi vượt quá giới hạn di truyền của nó và trở thành cái gì khác.
Tuy nhiên, sự tiến triển dài hạn đòi hỏi phải có sự "vĩ mô hóa", tức là những thay đổi quy mô lớn. Microevolution biến một con sói thành Chihuahua hoặc Great Dane. Sự biến đổi vĩ mô sẽ biến một con cá thành một con bò hay vịt. Có sự khác biệt lớn về quy mô và ảnh hưởng giữa tiến hóa vi mô và tiến hóa vĩ mô. Lỗ hổng này trong lý thuyết tiến hóa là thí nghiệm không hỗ trợ khả năng của nhiều thay đổi nhỏ để biến đổi một loài này sang một loài khác.
Cuối cùng là sự áp dụng sai lầm của tiến hóa. Tất nhiên, đây không phải là một lỗ hổng trong thuyết khoa học, nhưng một sai lầm trong cách mà thuyết này đã bị lạm dụng vì các mục đích phi khoa học. Hiện vẫn còn rất nhiều câu hỏi về sự sống sinh vật mà sự tiến hóa chưa trả lời. Tuy nhiên, có những người cố gắng chuyển đổi thuyết này từ sự giải thích sinh học sang một hình thức siêu hình. Mỗi khi một người tuyên bố rằng thuyết tiến hóa bác bỏ tôn giáo, tâm linh, hoặc Đức Chúa Trời nghĩa là họ đang dùng lý thuyết bên ngoài giới hạn của nó. Công bằng hay không khi thuyết tiến hóa đã được sử dụng như là một công cụ chống tôn giáo bởi những người từ chối Đức Chúa Trời.
Nói chung, có rất nhiều lý do khoa học vững chắc để đặt câu hỏi về thuyết tiến hóa. Những sai sót này có thể được giải quyết bằng khoa học, hoặc cuối cùng chúng có thể giết chết hoàn toàn lý thuyết. Chúng ta không biết cái nào sẽ xảy ra, nhưng chúng ta biết điều này: thuyết tiến hóa không hề ổn định, và những người sáng suốt có thể hỏi nó về mặt khoa học.
English
Một số sai sót trong thuyết tiến hóa là gì?
