Tambaya
Menene Dokoki Goma?
Amsa
Dokoki Goma dokoki goma ne a cikin Littafi Mai Tsarki wanda Allah ya ba al'ummar Isra'ila jim kaɗan bayan fitowar su daga Masar. Dokoki Goma sune ainihin taƙaitattun dokoki 613 da ke ƙunshe cikin Dokar Tsohon Alkawari. Dokoki guda hudu na farko suna magana ne akan dangantakarmu da Allah. Dokoki shida na ƙarshe suna ma'amala da dangantakarmu da juna. An rubuta Dokoki Goma a cikin Baibul a cikin Fitowa 20:1-17 da Kubawar Shari'a 5:6-21 kuma kamar haka:
1) "Kada ka kasance da waɗansu alloli sai ni." Wannan umarni ya sabawa bautar wani Allah banda Allah na gaskiya. Duk sauran alloli allolin ƙarya ne.
2) "Kada ka yi wa kanka wani gunki ko kuwa wata siffa ta wani abu a sama a bisa, ko a duniya a ƙasa, ko kuma a ruwa a ƙarƙarshin ƙasa. Kada ka rusuna musu, kada kuwa ka bauta musu, gama ni Ubangiji Allahnka, mai kishi ne. Nakan hukunta 'ya'ya har tsara ta uku da ta huɗu na waɗanda suke ƙina. Amma nakan gwada madawwamiyar ƙaunata ga dubban tsararraki da suke ƙaunata, masu kiyaye dokokina." Wannan umarnin ya sabawa yin gunki, wakilcin Allah wanda yake bayyane. Babu wani hoto da zamu iya kirkira wanda zai iya kwatanta Allah daidai. Yin gumaka don wakiltar Allah shine bauta wa allahn ƙarya.
3) "Kada ka kama sunan Ubangiji Allahnka a banza, gama zan hukunta duk wanda ya kama sunana a banza." Kada muyi wasa da sunan Allah. Dole ne mu nuna girmamawa ga Allah ta hanyar ambaton sa kawai ta hanyoyin girmamawa da girmamawa.
4) "Tuna da rana Asabar, ka kiyaye ta da tsarki. Za ku yi dukan ayyukanku cikin kwana shida, amma rana ta bakwai keɓaɓɓiya ce ga Ubangiji Allahnka. A ranar ba za ka yi kowane irin aiki ba, ko kai, ko 'ya'yanka, ko barorinka, ko dabbobinka, ko kuwa baƙon da yake zaune tare da ku. Gama cikin kwana shida Ubangiji ya yi sama, da duniya, da teku, da dukan abin da yake cikinsu, amma a rana ta bakwai ya huta. Soboda haka Ubangiji yakeɓe ranar Asabar, ya tsarkake ta." Wannan umarni ne a keɓe Asabar (Asabar, ranar ƙarshe ta mako) a matsayin ranar hutu da aka keɓe ga Ubangiji.
5) "Ka girmama mahaifinka da mahaifiyarka, domin ka yi tsawon rai a ƙasar da Ubangiji Allahnka yake ba ka." Wannan umarni ne a koda yaushe a kula da iyaye cikin girmamawa da girmamawa.
6) "Kada kayi kisankai." Wannan umarni ne kan hana kisan wani mutum.
7) "Kada ka yi zina." Wannan umarni ne akan yin jima'I da wanda ba abokin auren ba.
8) "Kada ka yi sata." Wannan umarni ne akan kar a dauki wani abu wanda ba nasa ba, ba tare da izinin mutumin da ya mallaka ba.
9) "Kada ka ɓāta sunan maƙwabcinka." Wannan umarni ne da yake hani da yin sheda a kan wani mutum ta hanyar karya. Ainihi umarni ne akan karya.
10) "Kada ka yi ƙyashin gidan maƙwabcinka. Kada kuma ka yi ƙyashin matar maƙwabcinka, ko barorinsa mata da maza, ko sansa, ko jakinsa, ko kowane abin da yake nasa.” Wannan umarni ne daga barin son abin da ba nasa ba. Kwadayi na iya haifar da karya ɗaya daga cikin dokokin da aka lissafa a sama: kisan kai, zina, da sata. Idan ba daidai ba ne a yi wani abu, ba daidai ba ne a so yin abu ɗaya ɗin.
Mutane da yawa suna kuskuren duban Dokoki Goma a matsayin tsararrun dokoki waɗanda, idan aka bi su, zasu tabbatar da shiga sama bayan mutuwa. Akasin haka, manufar Dokoki Goma shine a tilasta wa mutane su gane cewa ba za su iya yin biyayya da Shari'a daidai ba (Romawa 7:7-11), saboda haka suna buƙatar jinƙan Allah da alherinsa. Duk da da'awar da saurayi mai mulki yayi a cikin Matiyu 19:16, babu wanda zai iya yin biyayya da Dokoki Goma (Mai-Wa'azi 7:20). Dokoki Goma suna nuna cewa dukkanmu munyi zunubi (Romawa 3:23) sabili da haka muna buƙatar jinƙan Allah da alherinsa, ana samun sa ta wurin bangaskiya cikin Yesu Kiristi.
English
Menene Dokoki Goma?