Ngifulu
Nzambi ikele? Kele na kidimbu ya kumonisa nde yandi kele?
Ndendula
Kudiyadisa ya Mfumu Nzambi kele masonga. Biblia kele tuba muntu feti yamba luyalu na yandi nantima, ebuna yandi ta yala n anima: “Kukonda kuyamba na ntima ya muntu yawu kele sepedisa Nzambi ve; Sambu muntu yina kele pusana pene ya Nzambi feti ndima nde yandi kele, nanima kundima kele kumamaka difuta ya muntu yina kele sosa Nzambi” (Heb 11:6).
Kana Nzambi zolaka kudiyadisa, yandi zolaka kukimonisa na bumuntu na meso ya bantu. Kana yandi sala buna, kundima yandi na ntima ta vanda na mfunu ve. “Sambu nge mene mona na meso, nge mene ndima. Kiese ya mingi kele na muntu mene ndima na ntwala ya kumona”’ (Jean 20:29).
Mpila yina kele songa ve nde Mfumu Nzambi kele na luzingu ve, “Bazulu kele tadisa nkembo ya Nzambi; ntoto kele monisa ntendula ya ngangi ya bima nyonso. Kilumbu kele solula na yankaka; mpimpa kele tubila mpangi. Yawu kele na mpila ya kutubila yina makutu ya bumuntu kele waka ve, ntoto ya muvimba kuzaba Mfumu Nzambi kele pesaka Ntangu nzila na ukimonisa, sambu nsemo na yawu kele basiaka na kingolo ya bumuntu ve.” (Ps 19:1-4).
Kutala bambwetete, bima nyonso yina kele songisa kimfumu ya Mfumu Nzambi. Kana bifwanisu nyonso yina mene lunga ve, kele mpi kati ya ntima ya muntu ditonsi kele songa nde Mfumu Nzambi kele ngangi ya bima nyonso. Eccl 3:11 kele songisa beto, “…Nzambi mene tulaka na ntima ya muntu dibanza ya kimakulu, kukatuka na kati ya ntima ya bomuntu kele na muzindu ya kele songisa nde ngangi ya nyonso mene kunaka kidimbu na yandi ya komakulu.” Na munoko beto lunga buya nde Nzambi kele ve kansi ntima na beto kele tendula mukiedika. Biblia kele tendula yantika ntama ntima ya bumuntu kele vilanaka mingi, Mukanda ya Nzambi kele tuba: “Muntu mene konda mayele kele tuba ‘Nzambi kele vandaka ve”’ (Ps 14:1). Kitini ya nene ya bantu kele tubaka mpi na bivandilu ya bangindu na ya babwala Nzambi kele yawu kele songisa masonga.
Na nganda ya ngindu biblia kele songisa nzila ya Nzambi, kele mpi na mpila bumuntu kele banza. Yantete, ngindu ontologique. Bamingi yilna beto kele binga ontologique kele sadila ngindu ya kudisongisa nde Nzambi feti kudiyadisa. Ngindu yina kele yantika kutendula zina yina kele bingama Nzambi. “Yandi kele Ngangi yina kimuntu lunga sala na kingolo na bawu ve.” Dibanza yina kele songisa kuyasa mene luta luyalu na nene, yawu yina ngangi yina mene luta nene feti vanda. Kana Nzambi kuvandaka ve, ngangi ya nkaka mene luta nene takwisa ata kilumbu mosi ve.
Yazole, dibanza teologique. Dibanza yina kele tuba, mpila ntoto kele monisa kitoko na kutala na meso, yawu yina kele na ngangi. Kana ntoto vandaka pene ya ntangu, ntoto kozolaka ve kuvanda na ngolo ya kudinatila bima yonso. Kana bima kele na luzingu kuvandaka fioti, pana bima nyonso zolaka kufwa. Ebuna bonso molecule kele kudisadila mosi na 10243 (kisongila zole na 243 na mpamba). Ditonsi mosi kele ba millions ya bamolecule.
Yatatu, dibanza ya kimuntu nyonso sambu na Mfumu nzambi bawu kele binga cosmologique. Kima nyonso ya kele samamaka kele na kisina. Nza yayi na bima nyonso kele na kati feti vanda na kisina. Yawu feti vanda na ngangi mosi “yina kele” kisina ya bima nyonso. Yawu feti vanda na kisina mosi na zulu na yawu luyantiku kele, “yina kele” na ngand ya kimuntu kele Nzambi.
Dibanza yaiya kele ngindu ya bifu ya bantu. Bivandilu nyonso ya bumuntu na bantangu nyonso bantu kele na luzingu me vanda na zulu ya bansiku. Nakati ya bumuntu kele na kuzaba ya mbote nay a imbi. Kusala mambi, luvunu, muyibi, mpi mabanza ya mpimpa, kimuntu kkele buyaka yawu, yawu kele katukaka na Mfumu Nzambi ve.
Na kutala nyonso, biblia kele tuba, na bamvula nyonso tavanda na bantu talosa dibanza ya masonga nay a kusosa kuzaba mfumu Nzambi. Romains 1:25 kele tuba, “bantu mene katula luvunu na ntwala ya Mfumu Nzambi, bantu me fukamina kizuzi na kisika ya ngangi, bawu mene sadila kima kisika ya ngangi. Amen.” Biblia kele tuba diaka nde bantu talolulama ve sambu bawu mene ndima luzingu ya Mfumu Nzambi ve: “Muzindu ya kuzabila Mfumu Nzambi, kiyeka na yandi ya kimakulu, kele monanaka na meso, yawu kele banda luyantiku ya nza ya mvimba, bima yandi salaka ke tadisa kimfumu na yandi, bayina kele banza bonso muntu nyonso talolulama ve” (Romains 1:20).
Na bangindu bantu kele tuba, “luvunu ya kimuntu” kele fika masonga sambu nakuzaba Mfumu Nzambi, yawu yina kimuntu lunga tendudila beto kuzaba Nzambi ata fioti ve. Makiedika na ndinga yina kele nde bantu nyonso kele na mfunu ya ndolula ya Mfumu (Romains 3:23, Rom 6:23). Kana Nzambi kele yawu kele monana na ntwala kisalu ya muntu na muntu ta zabana. Kana Nzambi kele ve kiyeka kele ya muntu na muntu sambu na kusala yina yandi mena zola, muntu mosi ta tina kusambisama na yandi ata fioti ve. Masonga kele nde bantu nyonso yina kele na mabanza ya kubika muntu kusala nyonso ya yandi kuzola kele nata mpimpa na luzingi ya bantu. Kubuya kimfumu ya Nzambi kele songisa nde yandi kele ngangi ya bima yonso.
Inki mutindu kuzaba nde Nzambi kele? Kimuchristu kele songa beto kimfumu ya ngangi na bima nyonso, ntima ya muchristu mene kumaka nzo na yandi, yawu yina muchristu kele solulaka na tata nabantangu nyonso. Kimuntu nyonso kuzaba ndinga ya mfumu Nzambi ve, ata nyonso yina, kimfumu ya Nzambi kele makiedika, beto zaba luzolo na yandi na ngemba yandi kele pesaka muntu nyonso yina mene yamba yandi. Kele na bima beto feti zaba, Mfumu me pesaka beto luzingu ya kimakulu na ngolo na beto ve. Na nkufi kimfumu ya Nzambi muntu kele yamba yawu na ntima (Hebreux 11:6). Kuyamba luyalu ya Mfumu Nzambi kele nataka muntu na mpimpa ve, yawu kele luzingu ya mvimba sambu mwinda ya kimakulu feti pela na ntima ya kimuntu, sambu na kutambusa luzingu, bantu mingi ta kota na kielo yina ve.
English
Nzambi ikele? Kele na kidimbu ya kumonisa nde yandi kele?