Pitanje
Šta je istorijska teologija?
Odgovor
Istorijska teologija je proučavanje razvoja i istorije hrišćanske doktrine. Kao što i ime kaže, istorijska teologija je proučavanje razvoja i formiranja osnovne hrišćanske doktrine kroz istoriju novozavetne crkve. Istorijska teologija može, takođe, da se definiše kao proučavanje toga kako su hriščani, tokom različitih istorijskih perioda, razumeli različita teološka pitanja ili teme kao što su Božija priroda, priroda Isusa Hrista, priroda i delo Svetog Duha,d oktrina spasenja, itd.
Proučavanje istorijske teologije оbuhvata pitanja kao što su razvoj simvola vere i veroispovedanja, crkvenih sabora i jeresi koje su nastale i sa kojima se moralo nositi tokom crkvene istorije. Istorijski teolog proučava osnovne doktrine koje odvajaju hrišćanstvo od jeresi i sekti.
Teolozi, često, dele proučavanje istorijske teologije na četiri glavna vremenska perioda: 1) Patrističko razdoblje od 100. do 400. godine nove ere; 2) Srednji vek i renesansa od 500. do 1500. godine nove ere; 3) period reformacije i postreformacije od 1500. do 1750. godine nove ere i 4) moderni period od 1750. do danas.
Svrha istorijske teologije je da razume i opiše istorijsko poreklo hrišćanskih doktrina i da beleži razvoj ovih doktrina tokom vremena. Ispituje kako su ljudi razumeli različite doktrine tokom istorije i pokušava da razume razvoj doktrina, prepoznajući kako su promene unutar crkve uticale, na bolje ili na gore, na različite doktine.
Istorijska teologija i crkvena istorija su dve različite, a ipak usko povezane i važne teme. Bilo bi teško, ako ne i nemoguće, da se razume crkvena istorija bez razumevanja istorije doktrine, što je često vodilo do različitih podela i pokreta unutar crkvene istorije. Razumevanje istorije teologije i doktrine pomaže nam da razumemo istoriju hrišćanstva od 1. veka i zašto postoji toliko mnogo denominacija.
Osnova za proučavanje istorijske teologije nalazi se u Delima apostolskim. Luka beleži početke hričšćanske crkve tokom svog cilja da zabeleži „sve što je Isus otpočeo da čini i uči" (Dela 1:1). Hristovo delo nije se završilo sa zadnjim poglavljem Dela apostolskih. Hristos i danas deluje u svojoj Crkvi i to može da se vidi kroz proučavanje istorijske teologije i crkvene istorije, od kojih svaka može da nam pomogne da razumemo kako su biblijske doktrine, osnovne za hrišćansku veru, bile prepoznate i objavljene tokom crkvene istorije. Pavle je upozorio efeske starešine u Delima 20:29-30 da očekuju „zverske vukove" koji će podučavati lažnu doktrinu. Kroz proučavanje istorijske teologije, vidimo koliko se Pavlovo upozorenje ispostavilo istinitim, dok saznajemo kako su osnovne doktrine hrišćanske vere bile napadane i branjene tokom skoro 2000 godina crkvene istorije.
Kao i svaku drugu oblast teologije, istorijsku teologiju, takođe, nekad koriste liberalni teolozi i nehrišćani da bace sumnju ili napadnu osnovne doktrine hrišćanske vere kao ljudske izmišljotine umesto božanski otkrivenih biblijskih istina što one, u stvari, jesu. Jedan primer ovoga je rasprava o trojedinoj prirodi Boga. Istorijski teolog će proučavati i pratiti razvoj ove doktrine tokom crkvene istorije znajući da je istina jasno otkrivena u Bibliji,a ipak, kroz crkvenu istoriju, bilo je trenutaka kada je doktrina doživljavala napad, pa je bilo neophodno da crkva definiše i odbrani doktrinu.
Istina doktrine dolazi direktno iz Biblije, međutim, crkveno razumevanje i objava doktine razjašnjavalo se tokom godina, često u vremenima kada su Božiju prirodu napadali „zverski vukovi" o čijem dolasku je Pavle upozoravao.
Neki dobronamerni, ali zavedeni hrišćani, žele da odbace važnost istorijske teologije, citirajući obećanje Svetog Duha koji obitava u svim nanovo-rođenim hrišćanima da će nas „uputiti u svu istinu"( Jovan 16:13). Ono što ti hrišćani ne prepoznaju je da Sveti Duh živi u hrišćanima tokom crkvene istorije i da je sam Isus Hristos dao „jedne za apostole, a druge za proroke, jedne za evanđeliste, a druge za pastire i učitelje, da se sveti priprave za delo službe, za izgradnju Hristova tela" (Efescima 4:11-12). Ovo uključuje ne samo one date u ovoj generaciji, već i one koje je Hristos dao tokom crkvene istorije. Glupo je verovati da nemamo šta da naučimo od mnogih nadarenih ljudi pre nas.
Ovo uključuje ne samo one u ovoj generaciji,već i one koje je Hristos odredio tokom crkvene istorije. Ispravno proučavanje i primena istorijske teologije pomaže nam da razumemo i naučimo od hrišćanskih učitelja i vođa iz prethodnih vekova.
Proučavanjem crkvene istorije i istorijske teologije, nanovo-rođeni hrišćanin je ohrabren da vidi kako Bog deluje tokom istorije. U tome vidimo Božiji suverenitet nad svime i istinu da Božija Reč traje doveka (Psalam 119:160). Proučavanje istorijske teologije nije ništa više do proučavanja Boga na delu.Takođe nas podseća na stalno prisutnu duhovnu borbu između Satane i istine Božije Reči. Pokazuje nam iz istorije mnoge načine i oblike koje Satana koristi da širi lažnu doktrinu u crkvi, kao što je Pavle upozorio starešine u Efesu.
Proučavanje istorijske teologije i crkvene istorije, takođe, pokazuje da istina Božije reči ostaje pobedonosna. Kako stičemo razumevanje o teološkim bitkama prošlosti, možemo bolje da budemo pripremljeni da se odupremo greškama na koje će nas Satana podsticati u budućnosti. Ako pastiri, crkve i hrišćani nisu svesni crkvene istorije i istorijske teologije, onda će biti otvoreniji da padnu u zamku iste vrste lažnih učenja koje je Satana upotrebljavao u prošlosti.
Kada se ispravno upotrebi i primeni, istorijska teologija ne umanjuje autoritet i dovoljnost Biblije. Sama Biblija je standard po svim pitanjima vere i prakse. Ona je sama nadahnuta i nepogrešiva. Samo Pismo je naš autoritet i vodič, ali istorijska teologija može da nam pomogne da razumemo mnoge opasnosti od nekih „novih učenja" ili novih tumačenja Pisma. Sa skoro 2000 godina crkvene istorije i hiljada, ako ne i miliona hrišćana koji su živeli pre nas, zar ne bi trebalo da, automatski, budemi oprezni sa nekim ko tvrdi da ima „novo objašnjenje" ili tumačenje Biblije?
Na kraju, istorijska teologija može da nas podseti na stalnu opasnost tumačenja Biblije u kontekstu kulturoloških i filozofskih pretpostavki našeg vremena. Toliko vidimo ovu opasnost danas, jer se greh redefiniše kao bolest koja treba da se leči lekovima, umesto kao duhovno stanje. Takođe, vidimo kako mnoge crkve napuštaju biblijsko učenje i prihvataju kulturološko prihvatljiv homoseksualizam kao način života.
Istorijska teologija je bitno stanovište proučavanja teologije, ali, kao i mnoge druge metode proučavanja, sadrži opasnosti i zamke. Izazov za sve hrišćane i one koji proučavaju teologiju je da ne nameću svoj teološki sistem na Bibliju već da se uvek pobrinu da naša teologija potiče iz Biblije,a ne nekog sistema koji može da bude popularan.
English
Šta je istorijska teologija?
