Evanđelje po Marku
Autor: Iako Evanđelje po Marku ne sadrži navedeno ime pisca, postoji saglasnost ranocrkvenih otaca da je Marko bio autor ove knjige. Bio je saradnik i duhovni sin Apostola Petra (1. Petrova 5:13). Marko je od Petra dobio informacije iz prve ruke o događajima i učenjima Gospoda, i sačuvao ih u pisanoj formi.Postoji opšta saglasnost da je Markov nadimak u Novom Zavetu Jovan (Dela apostolska 12:12). Njegova majka je bila bogata i bila je istaknuta hrišćanka Jerusalimske crkve, a njena kuća je verovatno bila mesto okupljanja vernika. Marko se pridružio Pavlu i Varnavi na njihovom prvom misionarskom putu, ali ne i na drugom zbog jakih neslaganja među njima (Dela apostolska 15:37-38). Međutim, pred kraj svog života Pavle je pozvao Marka da bude uz njega (2. Timoteju 4:11).
Datum pisanja: Evanđelje po Marku je verovatno jedna od prvih knjiga koje su napisane u Novom Zavetu, otprilike od 57. do 59. godine nove ere.
Svrha pisanja: Za razliku od Mateja, koji je svoje pisanje prvenstveno namenio Jevrejima, Marko je svoju knjigu pisao Rimskim vernicima, naročito nejevrejima. On je pisao knjigu kao pastir hrišćanima koji su već čuli i verovali u Evanđelje (Rimljanima 1:8). Želeo je da oni dobiju biografsku priču o Isusu Hristu kao Slugi Gospodnjem i Spasitelju sveta u cilju jačanja njihove vere u vreme ozbiljnih progona i da ih nauči šta je značilo biti Hristov učenik.
Ključni stihovi: Marko 1:11: “I ču se glas sa nebesa: ti si Sin moj ljubljeni, ti si po mojoj volji.’”
Marko 1:17: “I reče im Isus: hajdete za mnom, pa ću učiniti da postanete ribari ljudski.”
Marko 10:14-15: “A Isus videvši negodova i reče im: pustite dečicu da dolaze k meni, ne branite im; jer takvima pripada carstvo Božije. Zaista, kažem vam: ko ne primi carstva Božijeg kao malo dete, neće ući u njega.”
Marko 10:45: “Jer i Sin čovečiji ne dođe da mu služe, nego da posluži i da dade svoj život kao otkup za mnoge.”
Marko 12:33: “I »njega ljubiti svim srcem, i svim razumom, i svom snagom, i ljubiti bližnjega kao samoga sebe«, više je od svih žrtava koje se spaljuju i kolju.”
Marko 16:6: “No on im reče: ne plašite se. Tražite raspetoga Isusa Nazarećanina; vaskrsao je, nema ga ovde; evo mesto gde ga položiše.”
Marko 16:15: “I reče im: idite u sav svet i objavite evanđelje svakom stvorenju.”
Kratak sažetak: Ovo Evanđelje je jedinstveno po tome što daje veći naglasak Hristovim delima od Njegovog učenja. Napisano je jednostavnim rečima, i brzo prelazi iz jednog događaja u drugi. Nejevreji nisu zainteresovani za Isusovu lozu te stoga ovo Evanđelje ne počinje rodoslovom kao Matejino. Isus je nakon krštenja otpočeo svoju javnu službu u Galileji i pozvao prva četiri od svojih dvanaest učenika. Dalje slede zapisi o Hristovom životu, smrti i vaskrsenju.
Markov iskaz nije prost zbir priča, već i pripovest napisana da otkrije da je Isus Spasitelj, kako Jevreja tako i Pagana. Svojim dinamičnim radom, predvođeni Petrom učenici su priznali svoju veru u Njega (Marko 8:29-30), iako su tek nakon Njegovog vaskrsenja u potpunosti razumeli njegovo Mesijanstvo.
Sledeći Njegova putovanja kroz Galileju i okolna područja, a zatim i Judeju, uviđamo koliko brzo se kretao. Iako je dotakao živote mnogih ljudi, On je ostavio niezbrisiv trag na svojim učenicima. Isus je na preobraženje (Marko 9:1-9), trojici učenika dao prikaz svog budućeg povratka u sili i slavi, čime im je još jednom otkriveno ko je On.
Međutim, učenici su u danima pred Njegovo poslednje putovanje u Jerusalim bili zbunjeni, uplašeni i nepoverljivi. Isus je u vreme svog hapšenja bio sam, jer su učenici u međuvremenu pobegli. Isus je u narednim satima ponižavajućeg ispitivanja smelo tvrdio da je On Hrist, Sin Blagoslovenoga, i da će Njegov povratak biti pobednički (Marko 14:61-62). Većina Njegovih učenika nisu bili svedoci Njegovog raspeća, smrti, sahrane i vaskrsenja. Ovim krucijalnim događajima je svedočilo nekoliko vernih žena. One su vrlo rano ujutru na prvi dan nedelje, nakon Subote, došle do Njegovog groba da ga pomažu mirisnim uljima. Videvši da je kamen koji je zatvarao grobnicu bio pomeren ušle su u grob. Tu su umesto Hristovog tela zatekli anđela u beloj odori. Radosna vest koju su primile glasi “On je vaskrsnuo!” Žene su bile prvi evangelisti, jer su prve raširile dobru vest o Njegovom vaskrsenju. Ta ista vest je prenošena svetom vekovima, a danas je stigla i do nas.
Povezanost: Marko nije često citirao Stari Zavet jer su njegova ciljna grupa bili Pagani. Nije počeo rodoslovom kojim bi povezao Isusa sa Jevrejskim patrijarsima, već Njegovim krštenjem, početkom Njegove zemaljske službe. Marko citira starozavetna proročanstva o glasniku—Jovanu Krstitelju—koji je ljude podsticao da “pripreme put Gospodnji” (Marko 1:3; Isaija 40:3) dok čekaju dolazak Spasitelja. Jesus does refer to the Old Testament in several passages in Mark. In Mark 7:6, Jesus rebukes the Pharisees for their superficial worship of God with their lips while their hearts were far from Him and refers to their own prophet, Isaiah, to convict them of their hardheartedness (Isaiah 29:13). Jesus referred to another Old Testament prophecy which was to be fulfilled that very night as the disciples would be scattered like sheep without a shepherd when Jesus was arrested and put to death (Mark 14:27; Zechariah 13:7). He referred again to Isaiah when He cleansed the Temple of the money-changers (Mark 11:15-17; Isaiah 56:7; Jeremiah 7:11) and to the Psalms when He explained that He was the chief Cornerstone of our faith and of the Church (Mark 12:10-11; Psalm 118:22-23).
Isus se u ovom Evanđelju poziva na Stari Zavet kroz nekoliko odlomaka. U stihu Marko 7:6, Isus prekoreva fariseje zbog površnog bogosluženja. Oni su ga poštovali usnama (rečima), a njihova srca su bila daleko od Njega (Isaija 29:13). Isus ih prekoreva zbog njihove tvrdoće, navodeći njihovog proroka Isaiju koji ih osuđuje zbog toga. Isus se poziva na drugo Starozavetno proročanstvo koje je trebalo da se ostvari te iste noći jer su se učenici rasuli kao ovce bez pastira kada je Isus bio uhapšen i pogubljen (Marko 14:27; Zaharija 13:7). On se opet pozvao na Isaiju kada je očistio Hram od menjača novca (Marko 11:15-17; Isaija 56:7; Jeremija 7:11) i na Psalme kada je objasnio da je On bio kamen temeljac naše vere i Crkve (Marko 12:10-11; Psalmi 118:22-23).
Praktična primena: Marko predstavlja Isusa kao Božijeg Slugu koji pati (Marko 10:45) i kao onog koji je došao da služi i da se žrtvuje za nas, delimično da nas inspiriše da učinimo isto. Mi smo tu da služimo kao što je On to činio, uz istu poniznost i posvećenost službi drugima. Isus nas opominje da onaj ko hoće da bude prvi među prvima u Carstvu Božijem mora služiti svima (Marko 10:44). Samožrtvovanje treba da nadmaši naše potrebe za priznanjem ili nagrađivenjem, kao što je Isus bio voljan da se unizi i položi Svoj život za svoje ovce.
English
Evanđelje po Marku
