Icipusho
Bushe Yesu Christu ni Nani?
Ukwasuka
Ukulinganye fyo caba ku cipusho cakuti “bushe Lesa eko āba?” icipusho cakuti nga Yesu Christu eko āli cipushiwa na bantu abanono sana. Abengi balicipokelelo kuti Yesu icine cine ali muntu uwaikele mu calo ca Isreal imyaka yapitapo 2,000. Ifikansa fitampa pa ku lanshanya pa lwa kwa Yesu mu kuba kwakwe. Nakalimo yonse amabumba yakalamba yasambilishe fyo Yesu āli ni kasesema kabili kasambilisha musuma nangula umuntu wa kwa Lesa. Lelo icipingo citwebe fyo Yesu āli uwacila pali kasesema, kasambilisha musuma, nangulo muntu wa kwa Lesa.
Kalemba C. S. Lewis mwi buku lyakwe litwa Mere Christianity alembe fi: “ndēsho kucingililo muntu onse kukulande fya buwelewele fyo abantu balande nshite shingi pali Ena [Yesu Christu]: ‘ndi uwaipelesho kupokelela Yesu nga kasambilisha wa bwiminishi busuma, lelo nshile pokelelo kuilumbula kwakwe ukuba Lesa.’ Ici e cintu cimo tushilingilo kulanda. Umuntu umuntunse fye uwakwato kulande fintu Yesu alelanda tekuti abe kasambilisha wa bwiminishi busuma. Uyo e ngaba fye uwapena—pamo ngo muntu utila aba nge lini lya ipikwa—nangula kasebanya wa ku Gehena. Ufwile wa pango kusala kobe. Nga cakuti uyu muntu ali, elo aba ni mwana Lesa, nangula ali uwapena nokucishapo. Kuti wasalo kumutalalika ngo muwelewele, ukumusakila mate noku mwipaya nge chiwa; nangula kuti wawila ku nkasa yakwe noku mulumbula Shikulu na Lesa. Lelo twiba aba kulete fyabuwelewele fya kulumbula wena nga kasambilisha mukalamba. Ta tupele nsambu shakusalo ku. Tefyo āpangile” (Macmillan, 1952, p. 55–56).
Nga kanshi, ni Nani Yesu ailumbwilo kuba? Nge cipingo citila ena ni nani? Ica ntashi, āli ni Lesa mu buntunse. Yesu asosele muli Yohane 10:30, “ine na Tata tuli bamo.” Nga ta tucilolekeshe bwino, ici teti cimoneke ngo kuilumbulo kuba Lesa. Lelo, tulolekeshe pa kwasuka kwa ba Yudah ku nsoselo yakwe. Baeseshe ukumupola amabwe “pa kupontela Lesa, pantu iwe, we muntu fye, waitunga ukuba Lesa” (Yohane 10:33). AbaYudah bapokele nsoselo yakwa Yesu ukuba kuilumbulo kuba Lesa. Mu malembo yakonkapo, Yesu takenye abaYudah nangula ukwesho kwolola insoselo yakwe. Tasoselepo kuti, “nshailumbwilo kuba Lesa.” Ilyo Yesu asoselo kuti, “Ine na Tata tuli bamo” (Yohane 10:30), Mu cine aleilumbulo kuba uwalingana na Lesa.
Muli Yohane 8:58 Yesu ailumbulo waliko ilyo isonde talilabako, cimo pa fishibilo fya kwa Lesa: “’ndemwebe cine,’ Yesu alyaswike, ilyo Abraham talabako, eko ndi!’” Mu kwasuke nsoselo iyi, abaYudah nakabili batolele amabwe mu kumupōla Yesu (Yohane 8:59). Mu kuilumbula ngo waliko ilyo isonde talilabako, Yesu aipēle shina lyakwa Lesa—NAABA (moneni ukufuma 3:14). AbaYudah bakēne ukuba kwa kwa Yesu nga Lesa waikila mubuntu, lelo bālishibo mwalola ifyo alelanda.
Fimbi filangililo fya mucipingo ifya kuti Yesu ni Lesa mu buntunse nifi Yohane 1:1, iisosefyo, “cebo ali ni Lesa,” ukusuntinkanya na Yohane 1:14, iisosefyo “cebo aishile bo buntunse.” Toma umutumwa asosele kuli Yesu, “shikulu wandi na Lesa wandi”(Yohane 20:28), Yesu tamukenye. Umutumwa Paulo alondolola Yesu nga “Lesa mukulu kabili umupusushi wesu, Yesu Christu” (Tito 2:13). Umutumwa Petro alanda fimo fine, ukulumbula Yesu, Lesa wesu no mupusishi” (2 Petro 1:1).
Lesa Tata nao apēla ubūnte pa kuba kwa kwa Yesu: “Lelo asoselo Mwana, ati, ‘icipuna cobe cabufumu, we Lesa, ca muyayaya umuyayaya, umulumbu wa bufumu bobe mulumbu wa bulungami’” (aba Hebere 1:8; Amalumbo 45:6).
Ukusesema kwa mucipingo cakale nga muli Esaya 9:6 kubila bu Lesa patatu bwa kwa Christu: “Pantu umwana nafyalwa kuli ifwe , umwana mwaume napēlwa kuli ifwe; bukateka bukaba pa kubeya kwakwe, ne shina lyakwe akenikwa kabilo wa cipesha amano, Mulungu impalume, wishi wa nshita pe, Cilolo wa mutende” (ukukomaila kwalundwako).
Mulandu nshi icipusho ca pa kuba kwa kwa Yesu cabela icikankala? Cinshi cabele cintu ukuti Yesu ni Lesa? Ifya length fingi:
• Nge fyo C. S. Lewis alangilila, nga Yesu tali ni Lesa, ninshi Yesu ni umo uwakulisha pa ba bufi kabili tenga subilwa munshila shonse.
• Nga Yesu tali ni Lesa, ekuti abatumwa nabo nga bāli ba bufi.
• Yesu afwilo kuba Lesa pantu Mesia. Alailwo kuba “uwa Mushilo” (Amalumbo 16:5). Ico tapali nangu umo pesamba lya calo uwabulungami kuli Lesa (Amalumbo 53:1; 143:2), Leso mwine alingile ukwingila mu isonde ngo muntunse.
• Nga Yesu tali Lesa, imfwa yakwe nga tayali iyalīngo kulipilo mutengo wa lubembu lwa calo conse (1 Yohane 2:2). Lesa fyo mwine eka ewali na maka ya ku pēle lambo lya mutengo ukulu ilya muyayaya. (Roma 5:8, 2 Korinti 5:21).
• Lesa fye eka e mupusushi (Hosea 13:4; 1 Timoti 2:3). Nga Yesu alingilo kubo mupusushi, ninshi alingilo kuba Lesa.
Yesu alingilo kuba ni Lesa kabili pa nshita imo ino muntu. Pa kuba Lesa, Yesu akwete amaka yakutalalike cipyu chakwa Lesa. Pa kubo muntu, Yesu akwete amaka ya kufwa. Pa kuba Lesa-muntu, Yesu e kawikishanya walīnga pakati ka mūlu ne sonde (1 Timoti 2:5). Ipusukilo lilesangwa fyo kupitila mu kusumina muli Yesu Christu. Ngefyo asosele, “ni ‘ne nshila ne cine no mweo. Takuli uwisa kuli Tata kano aishila muli ine” (Yohane 14:6).
English
Bushe Yesu Christu ni Nani?