Mistoqsija
Kif nistgħu nkunu nafu liema partijiet mill-Bibbja japplikaw għalina llum?
Tweġiba
Ħafna konfużjoni dwar il-ħajja Nisranija tiġi meta napplikaw ħażin l-ordinanzi bibliċi. Xi drabi inwarrbu ordnijiet li messna nsegwu għax inqisuhom bħala speċifiċi għall-epoka oħra. Filwaqt li drabi oħra, nittrattaw struzzjonijiet għall-udjenza partikolari bħala veritajiet universali. Kif se jirnexxilna niddixxernu d-differenza? L-ewwel ħaġa li jmissna ninnotaw hu li l-qanun tal-Iskrittura ngħalaq mat-tmiem tal-ewwel seklu wara Kristu. Dan ifisser li, filwaqt li fil-Bibbja kollha nsibu l-verità għal ħajjitna, il-kotba tal-Iskrittura oriġinarjament ma nkitbitx lilna. F’moħħ l-awturi kien hemm is-semmiegħa ta’ żmienhom. Dan imissu jurina li għandna noqgħodu b’seba’ għajnejn meta napplikaw il-Bibbja għall-Kristjani tal-lum. Ħafna mill-predikazzjoni kontemporanja Evanġelika hi tant iffokata fuq l-applikazzjoni prattika li nispiċċaw inqisu l-Bibbja qisha xi għadira li minnu nistadu għall-applikazzjoni għall-Kristjani tal-lum. Għal dan qed inħallsu l-prezz ta’ interpretazzjoni fqira tal-Iskrittura.
It-tliet regoli maġġuri tal-ermenewtika (l-arti u x-xjenza tal-interpretazzjoni biblika) huma 1) il-kuntest; 2) il-kuntest; 3) il-kuntest. Qabel ma ngħidu lill-Kristjani tas-seklu 21 kif tgħodd għalihom il-Bibbja, irridu l-ewwel naslu għall-aħjar fehma tat-tifsira tal-Bibbja għall-udjenza oriġinali. Jekk nivvintaw applikazzjoni li kienet barranija għall-udjenza oriġinali, probabilment ma nkunux qed infissru l-passaġġ tajjeb. Meta nkunu konfidenti li fhimna dak li t-test fil-kuntest tas-semmiegħa oriġinali, irridu mbagħad niddeterminaw il-wisa’ tad-diverġenza bejnhom u bejnna. Fi kliem ieħor, x’differenzi hemm fil-lingwa, ħin, kultura, ġografija, l-ambjent u s-sitwazzjoni? Irridu nikkunsidraw dawn l-elementi kollha qabel ma nagħmlu l-applikazzjoni. Ladarba din id-diverġenza titkejjel, allura nkunu kapaċi nibnu l-pont tal-ħwejjeġ komuni bejnna u l-udjenza oriġinali. Fl-aħħar, inkunu kapaċi nsibu l-applikazzjoni għalina nfusna fi żmienna u fis-sitwazzjoni tagħna.
Ħaġa oħra importanti li tajjeb ninnotaw hi li kull passaġġ għandu biss interpretazzjoni korretta waħda biss. Abbli jkollu firxa t’applikazzjonijiet, imma tifsira korretta waħda biss ikollu. Dan ifisser li xi applikazzjonijiet ta’ passaġġi bibliċi huma aħjar minn oħrajn. Jekk applikazzjoni partikolari hi eqreb minn oħra għall-interpretazzjoni korretta, allura din hi applikazzjoni aħjar tat-test. Pereżempju, ġew pritkati bosta prietki fuq l-1 Samwel 17 (l-istorja ta’ David u Gulija) li ffokaw fuq kif “tegħleb il-ġganti f’ħajtek.” Jittrattaw b’mod superfiċjali d-dettalji tan-narrativa, u mill-ewwel jgħaddu għall-applikazzjoni, u normalment dik l-applikazzjoni tinvolvi t-tixbih ta’ Gulija ma’ sitwazzjonijiet tal-ħajja iebsa, diffiċli u li jintimidawna, u li jeħtieġ illi jingħelbu bil-fidi. Isir ukoll sforz biex ixebbħu l-ħames cagħqiet li David ġabar biex għeleb il-ġgant. Normalment dawn il-prietki jikkonkludu billi jeżortawna sabiex inkunu fidili bħal David.
Filwaqt li dawn l-interpretazzjonijiet jipproduċu prietki interessanti, niddubitaw kemm l-udjenza oriġinali kienu jifhmu dal-messaġġ minn dar-rakkont. Qabel ma napplikaw il-verità fl-1 Samwel 17, jeħtieġ inkunu nafu kif fil-fatt fehmuha l-udjenza oriġinali, u dan ifisser li niddeterminaw l-għan ġenerali tal-1 Samwel bħala ktieb. Mingħajr ma nidħu f’esiġesi dettaljata tal-1 Samwel 17, ħa ngħidu li mhuwiex dwar kif tegħleb il-ġganti f’ħajtek bil-fidi. Din abbli applikazzjoni remota, però bħala interpretazjzoni tal-passaġġ, hija barranija għat-test. Alla hu l-eroj tal-istorja, u David kien l-istrument magħżul tiegħu biex iġib is-salvazzjoni lil niesu. L-istorja tikkuntrasta s-sultan tan-nies (Sawl) mas-sultan t’Alla (David), u tipprevedi dak li Kristu (Bin David) kellu jagħmel għalina filli provdielna s-salvazzjoni tagħna.
Eżempju ieħor ta’ interpretazzjoni li tinjora l-kuntest insibuha fi Ġwanni 14:13-14. Meta naqraw dal-vers barra mill-kuntest jidher qisu li qed jindikalna li kwalunkwe ħaġa (bla kwalifiki) li nitolbu ’l Alla, għad nirċevuha sakemm nużaw il-formula “f’isem Ġesù.” Meta napplikaw ir-regoli ta’ ermenewtika korretta għal dal-passaġġ, naraw kif Ġesù kien qed ikellem lid-dixxipli tiegħu fil-kamra ta’ fuq fil-lejl qabel kien tradut. L-udjenza immedjata kienu d-dixxipli tiegħu. Essenzjalment din wegħda lid-dixxipli li Alla kien se jipprovdilhom ir-riżorsi kollha meħtieġa biex iwettqu l-ħidma tagħhom. Huwa passaġġ ta’ konfort għaliex Ġesù kellu jħallihom f’qasir żmien. Hemm applikazzjoni għall-Kristjani tas-seklu 21? Dażgur! Jekk nitolbu f’isem Ġesù, inkunu qed nitolbu skont ir-rieda t’Alla, u Alla jagħtina dak li neħtieġu sabiex naraw iseħħ ir-rieda tiegħu fina u permezz tagħna. Barra minn hekk, it-tweġiba li nirċievu dejjem se jigglorifika ’l Alla. Aktar milli xi “carte blanche" biex naqilgħu dak li rridu, dal-passaġġ jgħallimna li dejjem imissna nissottomettu għar-rieda t’Alla fit-talb, u li Alla dejjem se jipprovdilna dak li neħtieġu biex inwettqu r-rieda tiegħu.
L-interpretazzjoni biblika korretta hi mibnija fuq dawn il-prinċipji li ġejjin:
1. Il-kuntest. Biex nifhmu b’mod sħiħ, ibda’ bil-ftit u wessa ’l barra: il-vers, il-passaġġ, il-kapitlu, il-ktieb, l-awtur u l-patt. 2. Ipprova ifhem sew il-mod kif l-udjenza oriġinali fehmet it-test. 3. Ikkunsidra il-qasma bejnna u bejn l-udjenza oriġinali. 4. Tista’ sserraħ moħħok li kwalunkwe kmand morali fil-Patt il-Qadim li hu ripetut il-Patt il-Ġdid huwa eżempju ta’ verità universali u applikabbli f’kull żmien. 5. Ftakar li kull passaġġ għandu interpretazzjoni korretta waħda u waħda biss, imma jista’ jkun li jkollu ħafna applikazzjonijiet (xi wħud aħjar minn oħrajn). 6. Kun umli u tinsiex ir-rwol tal-Ispirtu s-Santu fl-interpretazzjoni. Hu wegħidna li jmexxina fil-verità kollha (Ġwanni 16:13).
L-interpretazzjoni biblika hi arti daqskemm xi xjenza. Għandha regoli u prinċipji, iżda xi wħud mill-passaġġi diffiċli u kontroversjali jitolbu aktar sforz minn oħrajn. Għandna nkunu lesti li nbiddlu l-interpretazzjoni tagħna jekk l-Ispirtu s-Santu jikkonvinċina u l-evidenza tikkonfermaha.
English
Kif nistgħu nkunu nafu liema partijiet mill-Bibbja japplikaw għalina llum?