Fehu’i
Ko e ha ‘a e Kalisitiane?
Tali
Ko e fakamatala koia ‘I ha tikisinali fekau’aki mo e ‘uhinga ‘o e Kalisitiane ‘oku ofiofi ia ‘I he tala ‘o pehee “ Ko ha taha ‘oku ne fakaha ‘a ‘ene tui ko Sisu ko e kalaisi ia pe ko e faka-tefito ‘I he tui fakalotu ki he ‘u faiako ‘a Sisu.” Neongo ko e kamata lelei eni, ka e hangee pe ko e fakamatala koia ‘a e ‘u tikisinali ‘e ni’ihi, ‘oku ‘iai pe ‘a e ki’i tonounou ai ke fakaha kakato mai ‘a e mo’oni faka-tohitapu koia ‘o e ‘uhinga ‘o ‘ete hoko ko e Kalisitiane. Ko e fo’I lea ko ia ko e “Kalisitiane” ‘oku ngaue’aki tu’o tolu ia ‘I he fuakava fo’ou (Ngaue 11:26; 26:28; 1 Pita 4:16). Ko e kau muimui koia ‘ia Sisu Kalaisi na’e ui kinautolu ko e “Ko e Kau Kalisitiane” ‘i ‘Anitioke (Ngaue 11:26) ‘aia na’e ‘uhinga pe ia ‘oku nau “kau ki he paati pe kulupu ‘a Sisu” pe ko e kau “muimui kia Sisu”
Ka e me’apango atu pe ‘I he tuku’au mai ‘a e taimi, na’e molia leva ‘a e ‘uhinga totonu ‘o e fo’ilea ko e “Kalisitiane” pea na’e fa’a ngaue’aki ia ke ui ‘aki ha taha ‘oku lotu, pe ‘oku ma’olunga hono mahu’inga faka-molale, ka na’e ‘ikai ke fu’u hoko ia ko e tokotaha ne muimui kia Sisu Kalaisi. Na’e ‘iai ‘a e tokolahi ia na’e ‘ikai ke nau tui kinautolu ia mo falala kia Sisu kalaisi, ka nau ui pe ‘e kinautolu ia kinautolu ko e kau Kalisitiane ko e ‘uhii pe he ‘oku nau o ki he lotu pe ‘oku nau nofo ‘i ha fonua Faka-Kalisitiane. He ko e ‘alu ki he lotu, pe ko ‘ete ‘ofa kia kinautolu ‘oku masiva ange ‘ia kita, pe ko ‘ete hoko ko ha taha lelei ‘oku ‘ikai pe ke lau ai kita ia ko ha Kalisitiane. ‘Oku ‘ikai ke lau ho’o ‘alu ki he lotu ko ha Kalisitiane koe, he ‘oku ‘ikai to e kehekehe ia mo ha’o ‘alu ‘o ngaahi me’alele ‘I ha fale ngaahi me’alele. Ko ‘ete hoko koia ko ha memipa ‘o ha Siasi, pe ko ‘ete ma’u ma’upe ‘a e ngaahi ouau mo e ngaahi sevesi, pe ko ‘ete foaki ki he ngaahi ngaue ‘a e Siasi ‘oku ‘ikai pe ke ke hoko koe ai ko ha Kalisitiane.
‘Oku ako’i mai kitautolu ‘e he tohitapu ko e ngaahi ngaue lelei ‘oku tau fai ‘e kitautolu ia ‘oku ‘ikai malava ke pehee ‘e tali ai kitautolu ‘e he ‘Otua. Taitusi 3:5 ‘oku pehee, “Na’e ‘ikai tupu ‘ene fakamo’ui kitautolu mei ha ngaahi ngaue na’a tau fai ‘I ha’atau ma’oni’oni, ka ko ‘ene me’a pe ‘I he’ene ‘alo’ofa na’a ne fakamo’ui kitautolu, ‘I he palutu’anga ‘o e fanau’i fo’ou, pea mo e fakafo’ou ‘e he Laumalie Ma’oni’oni.” Ko ia ai, ko e Kalisitiane ia ko ha taha kuo fanau’i fo’ou ‘I he ‘Otua (Sione 3:3; Sione 3:7; 1 Pita 1:23) pea tuku kakato ‘a ‘ene tui mo ‘ene falala ‘ia Sisu Kalaisi. ‘Efeso 2:8 ‘oku ne fakaha mai ‘o pehe “ He ko e kelesi pe kuo mou mo’ui mei ai, ko e me’a ‘I ho’omou tui; ‘io, na’e ‘ikai meiate kimoutolu ia ka ko e foaki mei he ‘Otua.”
Ko e Kalisitiane Mo’oni, ko ha tokotaha kuo tuku kakato ‘a ‘ene tui mo ‘ene falala kia Sisu Kalaisi pea mo e ngaue ‘a Sisu Kalaisi, kau ai ‘a ‘ene pekia ‘I he kolosi ko e totongi ‘o ‘etau ngaahi angahala pea mo ‘ene toetu’u hili ‘a e ‘aho ‘e tolu. Sione 1:12 ‘oku ne fakaha mai kia kitautolu, “Ka ka ‘ilonga ‘a kinautolu na’e ma’u ia, na’a ne fakamafai’i kinautolu ke hoko ko e fanau ‘a e ‘Otua.” Ko hono faka’ilonga’i ‘o ha Kalisitiane Mo’oni ko e ‘ofa ki he kakai kehe pea mo e talangofua ki he folofola ‘a e ‘Otua (1 Sione 2:4,, 10). Ko e Kalisitiane mo’oni, ko e fanau ‘a e ‘Otua, ko e memipa ‘o e family mo’oni ‘a e ‘Otua, pea ko e tokotaha ia kuo foaki kiate ia ‘a e mo’ui fo’ou ‘ia Sisu kalaisi.
Kuó ke fai nai ha’o fakakaukau fekau’aki mo Kalaisi koe’uhi pë ko e me’a ko ia kuó ke lau/? Kapau leva ko ia, peá ke kataki mu’a ‘o lomi’i ‘a e fo’i me’a lomi ko ena ‘i lalo ‘oku pehë “Kuó u tali ‘a Sïsü ‘i he ‘ahó ni.”
English
Ko e ha ‘a e Kalisitiane?