Suraq
Bóten tilderde sóileý daryny degen ne? Bóten tilderde sóileý daryny qazirgi zamanda qajet pe?
Jaýap
Senýsher alǵashqy ret bóten tilderde Elýinshi kún meiramynda sóiledi. Osy oqiǵa Elshiler. isteri 2:1-4 ayattarynda sipattalǵan. Elshiler birge jinalyp, xalyqqa ár túrli ulttyń tilderinde sóiledi. Sol kezde adamdar qatty tańǵalyp: «Árqaisymyz sol kisilerdiń óz tilderimizde Qudaidyń uly isterin jariyalap jatqanyn estip turmyz!» - dedi (Elshiler. isteri 2:11). Grek tilinde de «til» degen sózdiń eki maǵynasy bar. Bóten tilde sóileý daryny bar senýshi ózi bilmegen tilde sóilep basqa adamdarǵa qyzmet ete alady. Qorynt. 1-xat 12-14 taraýlarynda Paýyl Qudaidyń qaýymǵa syilaǵan keremet daryndaryn taldaǵanda bylai deidi: «Baýyrlastar, men senderge kelip, aldaryńda bóten tilde sóilei bersem, biraq Qudai ashqan qupiya, ne bilim, ne Qudaidyń xabary, ne tálim arqyly túsinik bermesem, onda senderge menen qandai paida?» (Qorynt. 1-xat 14:6). Elshilerdiń isteri kitaby men Paýyldyń osy xatyndaǵy paiymdaýlarǵa qaraǵanda bóten tilde sóileý daryny Qudaidyń xabaryn estigen adamǵa ǵana paidaly bolady. Al Qudaidyń xabary basqa adamdardyń tilderine aýdarylmasa (nemese túsindirilmese), onda osy darynnyń esh paidasy joq bolady.
Bóten tilde aitylǵandy túsindire alatyn adam (Qorynt. 1-xat 12:30) sóilep turǵan adamnyń tilin bilmese de, onyń aitqanyn túsine alady. Yaǵni bóten tilde aitylǵandy túsindire alatyn adam ózi estigen xabardy adamdardyń barlyǵyna jetkizedi. «Sol sebepti bóten tilde sóileitin adam sony túsindiretin daryndy da Qudaidan surasyn!» (Qorynt. 1-xat 14:13). Al bóten tilde xabar aitylyp, ony eshkim túsindirmegen jaǵdaida Paýyl osy jaily qatań eskertý jasaidy: «Alaida men qaýymnyń aldynda bóten tilde on myń sóz aitqansha, sanamen tálim beretin bes sóz aitýdy qalaimyn» (Qorynt. xat 1-xat 14:19)
Bóten tilderde sóileý daryny qazirgi zamanda qajet pe? Qorynt. 1-xat 13:8 ayatynda «bóten tilder sarqylar» dep aitylǵan, alaida osy sóilem 13:10 ayatyndaǵy «jetilgendik kelgen kezde» degen sózdermen bailanystyrylady. Keibir adamdar «Qudaidyń xabaryn jetkizý toqtalar» men «bilim daryny toqtalar» degen sózderge júginip, bóten tilderdiń «jetilgendik» kelgen kezge deiin bar bolatynyna senedi. Osy bolýy múmkin jaǵdai, alaida mátinde osy jaily naqty aitylmaǵan. Keibir adamdar Ishaya 28:11 men Joel 2:28-29 siyaqty úzindilerge júginip, bóten tilder Qudaidyń sotynda qoldanylmaq dep sanaidy. Qorynt. 1-xat 14:22 ayatynda: «Sonymen, bóten tilde sóileý senýshilerge emes, senbeitinderge Qudaidyń qudiretin kórsetedi» dep aitylǵan. Osy paiymdaýǵa júginsek, Qudai Israildi Isa Másixten bas tarqany úshin jazalamaq bolyp, evreilerge eskertý jasap turǵan siyaqty. Sondyqtan Qudai Israildi shynymen jazalaǵannan keiin (rimdikter bizdiń zamanymyzdyń 70 jyly Ierýsalimdi qiratty) bóten tilderde sóileý daryny óziniń arnaiy maqsatyn budan bylai atqarmaityn boldy. Degenmen Kieli jazbada bóten tilderde sóileý múldem toqtaldy degen qorytyndy joq.
Eger bóten tilde sóileý daryny búgingi qaýymdarda belsendi paidalanǵanda osy daryndy paidalaný jol Kieli jazbaǵa sai bolatyn edi. Demek osy darynǵa ie bolǵandar kádimgi ári shynaiy tilderde sóileitin edi (Qorynt. 1-xat 14:10). Bir adam basqa tilde sóileitin adamǵa Qudaidyń sózin jetkizetin edi (Elshiler. isteri 2:6-12). Yaǵni osy daryndy qoldaný ádisi Qudaidyń Paýyl elshi arqyly bergen buiryǵyna sai bolar edi: «Bóten tilde sóileitinder bolsa, ekeýi, kóp degende úsheýi ǵana jáne birinen soń biri sóilep, aitqandaryn bireý túsindirsin; eger túsindiretin eshkim bolmasa, onda olar qaýymda úndemei, ishtei ǵana Qudaiǵa arnap sóilesin!» (Qorynt. 1-xat 14:27-28). Sonymen birge osy qyzmet Qorynt. 1-xat 14:33 ayatyndaǵy shyndyqpen úilesetin edi: «Sebebi Qudai tártipsizdikti emes, tynyshtyq pen tatýlyqty qalaidy. Qudai xalqynyń barlyq qaýymdaryndaǵy ádet osyndai».
Qudai adamǵa basqa tilde sóileýge qabilet bere alady. Rýxani daryndardyń barlyǵy Kieli Rýxtyń qolynda (Qorynt. 1-xat 12:11). Myna jaǵdaidy kóz aldyńyzǵa elestetińizshi: Izgi xabar taratatyn elshiler til úirený mektepterine barmai-aq bir sátte basqa tilderde sóilep ketetin bolsa, qandai jaqsy bolar edi! Alaida Qudai osyǵan jol bermei turǵan siyaqty. Qazirgi zamandaǵy bóten tilde sóileý Jańa kelisimde sipattalǵan jaǵdaiǵa uqsamaidy (uqsaǵan bolsa onyń paidasy óte úlken bola edi). Bóten tilde sóileimin dep aitatyn senýshilerdiń kóbisi osyny Kieli jazbadaǵy sipattamalarǵa sai istep júrgen joq. Osydan biraz túsinbeýshilikter týyndaidy. Bóten tilde sóileý daryny múldem joiyldy ma álde Qudai qazirgi qaýymdarda ony sirek qoldanady ma?
Bóten tilde sóileýdi senimdi nyǵaitýǵa arnalǵan «minajat tili» dep esepteitinder Qorynt. 1-xat 14:4 pen 14:28 ayattaryna júginedi: «Kim bóten tilde sóilese, sol óz senimin nyǵaitady, al kim Qudaidyń xabaryn ýaǵyzdasa, sol qaýymdy nyǵaitady». 14-taraýda Paýyl bóten tilde aitylǵannyń barlyǵynyń túsindirilýin (aýdarylýyn) talap etedi, 14:5-12 ayattaryn qarańyz. Paýyldyń 4-ayattaǵy sózderin basqasha bylai aitýǵa bolady: «Eger sen bóten tilde sóilegen kezde aitqanyńdy aýdartqyzbasań, onda bul seniń óz senimińdi ǵana nyǵaityp, basqalardan «rýxani myqtyraq» bolyp kóringiń keletinińdi bildiredi.Al aitqanyńdy aýdartqyzsań, onda barlyǵynyń senimin nyǵaitasyń». Jańa kelisimniń esh jerinde «bóten tilde minajat etý» jaily nusqaýlar berilmeidi. Osy jaily taǵy bir aitatyn jait: eger «bóten tilde minajat etý» senimdi nyǵaitatyn daryn bolsa, osy daryny joqtar óz senimderin qalai nyǵaitpaqshy? Osy ádil emes jaǵdai siyaqty. Qorynt. 1-xat 12:29-30 ayattarynda bóten tilde sóileý darynynyń senýshilerdiń bárinde bar bolmaityny anyq aitylǵan.
English
Bóten tilderde sóileý daryny degen ne? Bóten tilderde sóileý daryny qazirgi zamanda qajet pe?